“ONZE LEDEN ZULLEN ZICHZELF MOETEN HERUITVINDEN”

Interview Niko Demeester (Confederatie Bouw)

Na bijna een kwarteeuw trekt gedelegeerd bestuurder Robert de Mûelenaere de deur van de Confederatie Bouw definitief achter zich dicht. Niko Demeester, economist en voormalig nummer twee van Voka, volgt hem op en heeft duidelijke ambities. “We bouwen letterlijk en figuurlijk aan de toekomst.” 

WIE IS NIKO DEMEESTER? 
• 51 jaar
• economist
• deed ervaring op als adviseur bij het VBO, manager bij Deloitte/CapGemini, kabinetschef bij de staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging en de minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen, directeur-generaal bij Statbel en secretaris-generaal bij Voka, het Vlaams netwerk voor ondernemen
• sinds 1 december 2021 gedelegeerd bestuurder van de Confederatie Bouw

Spannende sector

Demeester is sinds 1 december 2021 gedelegeerd bestuurder, maar was daarvoor al een jaar actief bij de Confederatie Bouw als directeur-generaal, om de knepen van het vak te leren. “Ik kom niet uit de bouwwereld”, zegt Demeester. “Mijn vader wel, en die heeft de interesse en passie voor de bouw opgewekt bij mij. Waar ik wel veel ervaring in heb, is in complexe verenigingen leiden. En dat is de Confederatie Bouw: een vereniging van bouwbedrijven.”

Over waarom Demeester deze uitdaging besloot aan te gaan, hoeft hij niet lang na te denken. “De spannendste dingen de komende tien jaar zullen gebeuren in de bouwwereld. Wij bouwen letterlijk en figuurlijk aan de toekomst, als het om duurzaamheid en klimaat gaat. De hele sector draagt bij aan de weg richting klimaatneutraliteit. Het is fijn om daaraan te mogen meewerken.” 

De nieuwe voorzitter is niet van plan het roer van de Confederatie radicaal om te gooien. “Er zal een evolutie plaatsvinden in plaats van een revolutie”, zegt Demeester. “De Confederatie moet een visie hebben die gedragen wordt door alle leden. Die verander je niet van de ene dag op de andere. Zeker de eerste jaren ga ik de visie van Robert de Mûelenaere doortrekken. Natuurlijk zal ik een aantal eigen accenten leggen, maar de grote waarden en posities zullen niet plots veranderen.”

Veranderende leden

Waar Demeester onder meer aandacht aan wil besteden is de veranderende rol van de leden en dus van de Confederatie zelf. “We moeten inspelen op alle technologische ontwikkelingen en nieuwe verdienmodellen die op ons afkomen. Bouwbedrijven zijn volop aan het evolueren. Als federatie moet je dan uiteraard mee veranderen door een nieuw type diensten en een nieuw type informatie aan te bieden. Onze leden gaan in de toekomst op een andere manier geld verdienen, en we zullen ook een heel nieuw type leden krijgen bij de Confederatie, met name bedrijven die vandaag nog absoluut niet als bouwbedrijf worden beschouwd. Dat zijn twee belangrijke evoluties die het DNA van onze sector zullen veranderen.”

“Onze leden gaan in de toekomst op een andere manier geld verdienen, en we zullen ook een heel nieuw type leden krijgen”

Verdienmodel

Een voorbeeld van zo’n nieuw verdienmodel is wat Demeester het Spotify- of Netflix-model noemt. “Vandaag werken we werf per werf. Elke werf is een apart project met eigen mensen en materiaal, je probeert dat project zo snel en zo goed mogelijk uit te voeren en gaat daarna over naar de volgende werf. In de toekomst zal het geld meer en meer te rapen vallen bij het onderhoud, de exploitatie en de recyclage van die constructies. Dan zal je je geld niet enkel verdienen bij de bouw, maar bij de hele levenscyclus van het gebouw. Dat vereist natuurlijk een volledig andere mindset. Want in plaats van een werf van 18 maanden heb je nu 20 jaar om je geld te verdienen. Maar dat betekent ook dat je 20 jaar engagement en betrokkenheid moet tonen. Het oude en het nieuwe verdienmodel zullen nog lange tijd naast elkaar bestaan, maar het is toch een verandering die wel wat teweeg gaat brengen.” 

Nieuw soort leden

“Het tweede aspect van mijn visie is dat er spelers op de markt gaan komen die zich geen aannemer of installateur noemen, terwijl ze wel actief zijn in onze sector. Moeten we dat zien als een bedreiging? Nee, maar we moeten ons er wel aan aanpassen. Omgekeerd moeten ook wij duidelijk zijn: welke van die nieuwe spelers zullen we verwelkomen in onze federatie en welke niet?” 

“Vandaag wordt van ruw materiaal of van een half afgewerkt product op de werf een afgewerkt product gemaakt. Er zijn ook spelers die zeggen: wij kunnen evengoed een afgewerkt product leveren dat je enkel nog moet assembleren op de werf. Die zullen zichzelf nooit omschrijven als een aannemer, maar dat zijn natuurlijk ook bouwbedrijven. Nog een voorbeeld zijn spelers die elektrische installaties of elektronica leveren. Meestal kopen bouwbedrijven die dingen aan en installeren ze ze op de werf. Maar er zijn nu ook spelers die hun producten zelf willen installeren en onderhouden. Dat zijn geen aannemers of elektriciens, maar ze komen wel in hun vaarwater. Ik denk dus dat iedereen zijn plek daarin zal moeten vinden, maar dat het ook opportuniteiten biedt voor onze leden om zichzelf heruit te vinden. Wij als Confederatie moeten daarbij onze verbindende rol blijven spelen, maar op een nieuwe manier. Als we de boel gewoon ondergaan, worden we louter uitvoerders, en dat is niet waarvoor bouwbedrijven lid zijn bij ons.”

Maatschappelijke tendensen

Naast de digitalisering en industrialisering ziet Demeester nog twee grote maatschappelijke tendensen in de bouwsector: duurzaamheid en de opkomst van het lokale aspect. 

Duurzaamheid

“De bouwsector is al jaar en dag bezig met duurzaamheid. In de toekomst wordt dat belangrijker dan ooit. Om de klimaatdoelstellingen van 2050 te halen moet ons renovatietempo verdrievoudigen. We zullen de komende jaren enorme stappen moeten zetten om snel en duurzaam gebouwen te renoveren. Vandaar pleit de Confederatie Bouw voor de verlenging en veralgemening van de 6% btw voor sloop en heropbouw. We kennen dat principe al bijna 20 jaar voor renovatie, maar het blijkt niet genoeg te zijn: er wordt te weinig en te traag gerenoveerd. Wie zijn huis volledig afbreekt en een volledig nieuw, klimaatneutraal huis bouwt, zou ook aanspraak moeten maken op die 6% btw. Dat zal het renovatietempo opdrijven terwijl mensen hun woning betaalbaarder kunnen renoveren."

Lokaal

“We zien dat de globalisering wat op z’n retour is, zeker sinds de coronacrisis – denk maar aan de vele materiaaltekorten. Men pleit op Europees niveau steeds meer om bv. de productie in Europa te houden. Het idee van de korte keten zal ook hier steeds meer ingang vinden de komende jaren. De bouw is in ons land de lokale sector bij uitstek: 99% van onze activiteiten vindt in België plaats, en dat zal ook niet veranderen. De opgang van het lokale aspect zal ons dus alleen maar ten goede komen."

Wat met personeel?

Voor welke uitdagingen de bouwsector ook mag staan, alles staat of valt met personeel. Een heikel onderwerp in deze sector, waar ook de nieuwe voorzitter van de Confederatie Bouw zijn eigen kijk op heeft. “Er zijn twee kanten aan de medaille. Allereerst zullen we de komende jaren sowieso veel automatiseren door de digitalisering en standaardisering. Daar zullen geen jobs door verloren gaan, maar het zal wel helpen om een deel van het arbeidsmarkttekort op te vullen, doordat we meer bouwprojecten zullen afleveren met hetzelfde werkvolume.”

"We ontvangen eigenlijk iedereen die wil werken en zich wil amuseren in de bouw"

“Een tweede factor is dat er nog heel wat mensen voorradig zijn op onze arbeidsmarkt die niet actief zijn. Dat is een bonte categorie van mensen die niet werken, niet werkloos zijn, maar inactief zijn op de arbeidsmarkt. We vragen daarom van de overheid dat ze dringend activeringsmaatregelen neemt om die mensen aan het werk te helpen. Aan ons ligt het alvast niet: we betalen onze arbeiders de tweede hoogste lonen in de hele economie. Bovendien geven we heel wat opleidingen op de werf, waardoor arbeidskrachten niet meer perfect technisch geschoold moeten zijn om aan de slag te gaan. We ontvangen eigenlijk iedereen die wil werken en zich wil amuseren in de bouw. Net daarom verwachten we dat de overheid de werklozen en inactieven iets meer aanspoort om toch ook de stap naar werk te zetten. Het zou de bouwsector ten goede komen, en zeker ook die mensen zelf: ze zullen zich nuttig voelen in de maatschappij en meer verdienen.”

Properder, veiliger en creatiever

“Het werk wordt bovendien steeds properder, veiliger en creatiever. De tijd dat de bouw enkel zwaar buitenwerk was, ligt steeds verder achter ons. Bovendien zijn er innovatieve oplossingen, zoals exoskeletten om gemakkelijker zware lasten te tillen. Er wordt steeds meer in het atelier of in bouwfabrieken geprefabriceerd, zodat je het zware werk met een machine onder een dak kan doen in plaats van op de werf. Ik denk dus dat de aantrekkelijkheid van onze sector alleen maar zal verhogen.” 

En dat is volgens Demeester ook een manier om meer vrouwen te betrekken in de bouwwereld. “We zien nu al dat het aantal vrouwen in onze sector sterk stijgt. Die trend zal zich blijven doorzetten naarmate het aangenamer werken wordt op de werf. Daarnaast zal de groei van werkgelegenheid zich de komende jaren vooral situeren in de backoffice, voor planning, organisatie, digitalisering … Ook daar zien we dat er nu al heel wat vrouwen in die jobs terechtkomen.”

actief investeren

Naast de aanpassing aan het btw-stelsel vraagt de Confederatie Bouw aan de politiek dat de investeringen geactiveerd worden. “Men heeft eindelijk begrepen dat we heel wat moeten investeren in de vernieuwing van scholen, woningen, ziekenhuizen … om de economie te relanceren, maar ook om te voldoen aan de klimaatdoelstellingen. Minstens de helft van die investeringen zullen moeten worden gerealiseerd in de bouwsector. Wij zijn daar klaar voor, maar we vragen wel dat de overheid er werk van begint te maken. Er is bijna 6 miljard euro Europees relancegeld beschikbaar, maar we zien daar nauwelijks iets van terug in overheidsopdrachten. Ik zeg dat niet zozeer om zaken te doen, want de orderboeken zitten al goed gevuld, maar wel omdat we geen drie jaar meer kunnen wachten om die investeringen te doen als we een klimaatneutrale maatschappij willen. Dan zal de Europese Unie immers zeggen dat we te traag zijn en zullen we geen aanspraak meer maken op dat relancegeld. Vanaf dit jaar moeten we dus echt een enorme tand bijsteken om die overheidsopdrachten effectief in de markt te zetten en de vergunningen daarvoor in orde te brengen. Als we daarin slagen, doen we niet alleen de bouw een plezier, maar helpen we vooral de maatschappij een ferme stap vooruit.”