OPLEIDINGEN CRUCIAAL VOOR GOED SMEERTECHNISCH ONDERHOUD

Ontwikkelingen in de techniek en wetgeving vragen om (bij)scholing

Medewerkers die regelmatig een training of opleiding volgen, kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de winstgevendheid van hun bedrijf. Het lijkt een open deur, maar nog altijd is het voor bedrijven lastig om het rendement van een investering in opleidingen te bepalen. En daarom gebeurt het maar niet. Zeker wanneer het gaat om een onderwerp dat op zichzelf al een 'ondergeschoven kindje' is, zoals smeertechnisch onderhoud. Onterecht. De praktijk leert dat een gedegen kennis van de diverse aspecten rondom 'smeren', kan bijdragen aan het significant verlagen van de onderhoudskosten én een hogere machinebetrouwbaarheid en -beschikbaarheid.

AFHANKELIJK EN ONAFHANKELIJK

In Nederland en België zijn er diverse instanties die opleidingen op het vlak van smeermiddelen en smeertechnisch onderhoud verzorgen. Zowel onafhankelijke opleidings- en trainingsinstituten als leveranciers zelf. Opvallend is dat beide partijen gemiddeld behoorlijk positief zijn over elkaars trainingen. Wel is het zo dat leveranciers uiteraard vooral hun eigen producten zullen toelichten in de trainingen, maar veelal is er ook aandacht voor een gedegen theoretisch deel over het nut en noodzaak van smeren, de smeermiddelen zelf, de manier waarop moet worden gesmeerd en de laatste ontwikkelingen op het vlak van instrumentatie en hulpmiddelen.

Ing R.J.E.A. van der Vlugt (senior consultant bij Tribolex) geeft aan: “Mijn ervaring is dat klanten geïnteresseerd zijn in opleidingen die niet aan leveranciers zijn gebonden; dit omdat er een zeker 'wantrouwen' bestaat ten aanzien van de objectiviteit van de leveranciers. Dat wantrouwen is naar mijn gevoel meestal misplaatst, mits degene die de training geeft natuurlijk over voldoende vakkennis beschikt."

Trainingen op maat

Onder alle organisaties die trainingen op het vlak van smeertechnisch onderhoud verzorgen, zijn het vooral de leveranciers die voor 'trainingen op maat' gaan. Het in België gevestigde Acta behandelt smeertechniek bijvoorbeeld in een algemene cursus smering, als deelonderwerp in cursussen over compressoren, lagers en turbines, én maakt cursussen op maat.

Luc Boeckx (docent mechanica) geeft aan: “Nadat we een bezoek hebben gebracht aan de installatie van een specifiek bedrijf en overleg hebben gepleegd met de training- en onderhoudsdienst, wordt een cursus op maat gemaakt. Deze behandelt beknopt de theoretische basis van smering maar bekijkt verder vooral de eigen smeermethodes en hoe deze te verbeteren."

Ook Kees Oskam (service manager van Van Meeuwen Services) ziet de beste manier van trainen in een klantspecifieke oplossing. “Goede resultaten van een training hangen samen met een goede voorbereiding. Dat betekent dat je vooraf moet weten welke mensen moeten worden opgeleid, wat hun voorkennis is en wat het doel van de opleiding is. Op basis hiervan wordt bepaald of het een meer theoretische of juist praktische opleiding moet zijn, intern of op locatie en of we spreken tegen technici of operators. Ook zijn aspecten als food- of nonfoodindustrie van belang en de vraag of de klant zich wil richten op smeermiddelen als product of juist op de toepassing ervan."

NODIG OF NIET?

Hoewel het logisch lijkt dat opleidingsinstituten en leveranciers aangeven dat trainingen noodzakelijk zijn, snijden hun argumenten hiervoor wel degelijk hout. Rob Teijgeman (directeur van DLTC) meent dat het gebrek aan kennis zich op diverse vlakken afspeelt, variërend van de kennis van de te gebruiken smeermiddelen bij hun toepassingen tot aan de gereedschappen om het smeren goed en adequaat te kunnen uitvoeren.

“De reden voor vaak een laag kennisniveau hangt in mijn optiek samen met het feit dat het imago van smeren bij te veel bedrijven nog op een laag niveau staat. Hierdoor is er geen of te weinig budget beschikbaar." Boeckx concretiseert het antwoord op de vraag 'nodig of niet?' met: “Op vele punten ontberen onderhoudstechnici kennis. Klassiekers zijn overvulling met olie van machines met statische oliesmering, onzorgvuldige zuiverheid respecteren bij vetsmering en smeren met overdruk bij vetsmering, wat de oorzaak kan zijn van beschadiging van de afdichtingen. Ook is er een gebrek aan kennis op alle niveaus van de intervallen van smering."

Kees Veltman (directeur van Solinas) bevestigt deze bevinding en geeft aan: “Iedereen die voldoende weet over smeertechnisch onderhoud, erkent het belang ervan voor het bedrijf. En dus ook hoe belangrijk het is om de kennis omtrent smeren op peil te brengen en te behouden middels opleidingen. Er zijn immers vele facetten die meespelen waardoor het vak van smeerder 'lastig' is, en training noodzakelijk. Misschien ook goed om te weten is dat een reductie van 10% in de onderhoudskosten (waarvan een deel kan worden behaald door de kennis omtrent smeren te vergroten) voor een winstgevend effect zorgt dat gelijk staat aan een stijging van 40% van de verkoop! Kleine verbeteringen kunnen grote gevolgen hebben voor de continuïteit van het machinepark."

"Om het begrip 'smeren' te doorgronden, heb je zowel wertuigbouwkundige kennis, tribologische kennis als basiskennis nodig van organische chemie. Helaas blijkt veelal minstens één van de drie ontoereikend."

Ook Van der Vlugt ervaart in de dagelijkse praktijk dat het bij grote groepen ontbreekt aan kennis.
“Om het begrip 'smeren' te doorgronden, is kennis van een drietal zaken nodig: Ten eerste, werktuigbouwkundige kennis (wat moet het smeermiddel waar in de machine doen en onder welke omstandigheden?). Ten tweede, tribologische kennis (wat speelt zich af bij de te smeren contacten en gaat het daarbij om conforme of contrforme contacten?). En ten derde, een zekere mate van basiskennis van organische chemie (om enig begrip te ontwikkelen voor het feit dat de eigenschappen van een smeermiddel voor alles worden bepaald door de chemische samenstelling daarvan). Onze ervaring is dat doorgaans op minstens één van de drie onderdelen een kennislacune aanwezig is. Met name chemie is voor veel cursisten lastig, omdat ze in hun opleiding vaak de kennismaking met elementaire scheikunde hebben weten te vermijden. Hoewel de meesten daaronder volstrekt niet gebukt gaan, kan het ontbreken van die kennis wel tot catastrofale vergissingen leiden. Alle drie de onderdelen zijn echter goed door middel van een opleiding bij te spijkeren."

ONTWIKKELINGEN VRAGEN OM NIEUWE OPLEIDINGEN

Naast het feit dat veel bedrijven baat zouden hebben bij een basiscursus smeren, zijn er ook voldoende ontwikkelingen gaande die mogelijk om bijscholing van de smeerspecialisten vragen. Enerzijds zijn dit technische ontwikkelingen zoals manuele smeerpompen die steeds vaker worden vervangen door automatische individuele en centrale smeersystemen. Verder wint het (online) monitoren van de conditie van de smeerolie aan populariteit. Om hier het maximale voordeel uit te halen is het goed om kennis te nemen van de verschillende sensoren die hiervoor inmiddels beschikbaar zijn evenals de communicatiemiddelen om de gegevens door te sturen en de software waarmee de resultaten zijn te analyseren.

Oskam: “Andere onderwerpen waarvoor trainingen soms noodzakelijk zijn, betreft de wet- en regelgeving in de voedingsmiddelenindustrie en de ontwikkelingen op het vlak van biologisch afbreekbare smeermiddelen. Bovendien merken we in de praktijk dat ook aanverwante aspecten bij sommige bedrijven extra aandacht verdienen; bijvoorbeeld de opslag, handling en afvoer van smeermiddelen, het nemen en analyseren van oliemonsters en het gebruik van (digitale) smeerschema's."

Van der Vlugt vult aan: “Wanneer we het over wet- en regelgeving hebben, dan is zeker REACH een punt van aandacht. De invoering van REACH de afgelopen jaren heeft geleid tot een veel strengere regelgeving ten aanzien van het informeren van de klant over het veilig omgaan met smeermiddelen. Het vroeger slechts enkele pagina's tellende Productveiligheidsblad kan nu een omvang hebben van meer dan 20 kantjes A4. Inmiddels is bijna een juridische scholing vereist om een dergelijk geschrift te kunnen doorgronden en ik vraag me af of bijvoorbeeld aanwijzingen over huidcontact of brandbestrijding nu nog wel op begrijpelijke manier worden doorgegeven aan personeel dat daar mee te maken krijgt."

Over één ding is iedereen het eens: een gedegen kennis van smeertechnisch onderhoud is alleen mogelijk door een goede opleiding of training te volgen bij organisaties of mensen die over de juiste kennis beschikken. Of dit nu een senior collega is, de leveranciers van smeermiddelen of een erkende onderwijsinstelling. Het zal de investering méér dan waard zijn.