Van techniek tot teamwork

Terugblik op Process Safety Congres 2024

Op 15 mei vond voor de negende keer het Process Safety Congres plaats in Dordrecht. Als vanouds werd een sterk inhoudelijk programma gepresenteerd in combinatie met een brede en interessante beurs. De afwisselende presentaties gingen in op zowel technische oplossingen – waaronder ook een AI-toepassing – als werkprocessen en de menselijke factor. Tevens werd de nadruk gelegd op het belang om kennis en ervaringen te delen.

Bewustzijn vergroten

De opening werd traditioneel gedaan door Tijs Koerts; operationeel directeur bij het European Process Safety Centre (EPSC) en 9 jaar geleden initiator van het PS Congres. Nog steeds een noodzakelijk congres om voortdurend te blijven leren van elkaar en van in het verleden gemaakte fouten.

EPSC geeft deze noodzaak onder meer vorm door de regelmatige uitgave van zogenaamde learning sheets. Deze documenten beschrijven steeds kort een specifiek incident en een mogelijke oplossing om zo het bewustzijn over de praktische aspecten van het omgaan met incidenten te vergroten. De learning sheets uit de periode 2017 – 2023 zijn onlangs gebundeld en gepubliceerd als inspiratie- en kennisbron maar ook om de discussie over de veiligheid van chemische processen op gang te houden.

Daarnaast presenteerde Koerts de gegevens van een benchmark van EPSC. Hieruit blijkt dat er een licht dalende trend is in incidenten met betrekking tot procesveiligheid. De belangrijkste oorzaak van deze incidenten is nog altijd te vinden in de operationele fase. Alle reden om door te blijven gaan met het delen van kennis en ervaring en het ontwikkelen van nieuwe kennis.

 

  

Titan-tragedie

Frederik Niederstadt was de eerste keynote speaker van het congres. Hij heeft een achtergrond als inspecteur in de maritieme sector en is gefascineerd door de Titan-tragedie. De onderzeeër van OceanGate Expeditions implodeerde op 18 juni op tragische wijze tijdens een duik naar het wrak van de Titanic. “De oorzaak van deze tragedie hangt samen met zowel technische, procedurele als culturele factoren”, legt Niederstadt uit. Hij gaat in op de verkeerde keuze van het materiaal en de slechte communicatietechnologie. Qua procedures wijst hij op het ontbreken van classificaties of validatie door derden en het gebrek aan voldoende testen. Maar ook de culturele factoren onderschat hij niet. “Deze industrie is gedreven door opwinding en een sterke wil om een vurige wens per se door te zetten, waarbij de veiligheidsrisico’s voor lief worden genomen. Ik zet daarom serieuze vraagtekens bij het doel van dit soort ‘risicotoerisme’. De mensen die zich hiervoor aanmelden kunnen de risico’s niet inschatten en exploitanten maken daar gebruik van. Met alle gevolgen van dien.”

Nieuwe inzichten

De driedeling die Niederstadt maakte, is ook in de verschillende presentaties terug te vinden. Waar de ene spreker ingaat op procedures, heeft een ander juist een technische oplossing, óf zoekt een stukje veiligheid in het gedrag van de mens. Zo bespreekt Anne-Fleur Driessen van Bilfinger de wijze waarop binnen dit bedrijf haalbaarheidsstudies worden aangepakt. “Tijdens deze studies onderzoeken we verschillende scenario’s en organiseren we regelmatig zogenaamde 'pit stop reviews' om onder meer 'process safety hazards' vroegtijdig te identificeren. Vooral bij startups die snel willen beginnen, leidt dit tot veel nieuwe inzichten omtrent process safety en de tijd en moeite die hiermee gepaard gaan om het goed op te zetten. Na een sessie gaan ze vaak met een slecht gevoel naar huis en realiseren ze zich dat ze nog over véél punten na moeten denken.”

"Vergeet naast functionele veiligheid ook de cyberveiligheid niet. Cyberdreigingen zijn een onderschat risico en kunnen bijzonder veel schade aanrichten"

Interactief: hoe waarborg je veiligheid?

Westlake benaderde veiligheid ook vanuit de menselijke kant door de ‘blinde vlek’ te benoemen. Hij haalde een voorbeeld aan van een fabriek waarin bij een audit bleek dat een groot deel van de veiligheidskleppen verkeerd was geïnstalleerd ondanks de duidelijke instructies die op de bijgaande sticker stonden. “Hoe is het mogelijk dat niemand dit heeft opgemerkt en actie heeft ondernomen?” vroeg de spreker zich af.

Vanuit het publiek kwamen – desgevraagd – diverse oplossingen variërend van checklists tot het variëren van de samenstelling van een inspectiegroep om te voorkomen dat dezelfde mensen dezelfde fouten maken. “En: observeer. Ga maar eens twee uur staan kijken en je zult een indruk krijgen over veiligheidsgedrag; bewust of onbewust.”

Vergeet cybersecurity niet

Tijdens de presentatie van veiligheidsspecialist HIMA, benadrukte Josse Brys het belang van een onafhankelijk veiligheidssysteem dat ontworpen is door specialisten. Stap voor stap beschreef hij hoe je voor een nieuwe plant komt tot procesveiligheid en welke normen beschikbaar zijn. Maar ook dat 44% van de fouten gedurende de levenscyclus van een plant te maken heeft met slechte specificaties.

“Vergeet naast functionele veiligheid ook de cyberveiligheid niet; een onderschat risico waarvan toch nog veel bedrijven denken: dat overkomt me niet. Cyberdreigingen zijn echter realiteit en kunnen bijzonder veel schade aanrichten; er zijn voorbeelden genoeg van situaties waarin hackers de regie overnemen of (een deel van) de plant stilleggen. Voorkom dit.”

AI inzetten voor veiligheid

Uiteraard kan het toepassen van AI niet uitblijven om procesveiligheid te verbeteren. Erik Rutgers van Versatec gaf een praktische uitleg aan de hand van een voorbeeld over het boren van een put offshore. Dit is relatief gevaarlijk omdat mensen hun handelingen moeten verrichten naast zware en werkende machines. De AI-oplossing monitort mensen in de zogenaamde red zones en geeft een alarm bij een gevaarlijke situatie.

Terecht besteedt Rutgers het tweede deel van zijn presentatie aan de factor ‘acceptatie’ die een wezenlijk deel uitmaakt van het succesvol toepassen van een nieuwe oplossing. “Onderschat dit niet”, benadrukt hij. “Mensen voelen zich al snel in de gaten gehouden (big brother) en ook de opmerking ‘zo hebben we het altijd gedaan’ is een bekende. Besteed dus voldoende aandacht aan deze acceptatie om maximaal gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden van AI.”

Learning by doing

In het tweede blok wederom een negental presentaties in drie parallelsessies. Andy Barlett is operationeel verantwoordelijk voor ESG bij Sphera en toont in zijn lezing aan dat procesveiligheidsincidenten een negatief effect hebben op de ESG-rapportage en kunnen leiden tot koersdalingen. Hiermee is extra budget voor een maximale procesveiligheid meer dan gerechtvaardigd.

Bas Janssen, sales director Benelux bij Voovio legde de turnkey oplossing uit die het bedrijf ontwikkelde voor een digitale representatie van een specifieke site. Dit inclusief processimulatoren voor de SOP’s (Standaard Operationele Procedures) die zijn in te zetten voor trainingsdoeleinden, learn&refresh en het kwalificeren van operators. “Door de ‘learning by doing’ aanpak wordt leren efficiënter en leuker dan alleen het doorlezen van de SOP’s”.

Ray Narayanan van Sofis ging in op een heel praktische zaak in het kader van procesveiligheid: sleutelbeheer. Hij vertelde: “Zogenaamde captive-sleutels maken gebruik van sloten die de beweging van kleppen voorkomen en unieke sleutels die alleen in de gewenste klepvolgorde worden vrijgegeven. Hiermee wordt voorkomen dat mensen de kleppen in de verkeerde volgorde bedienen. De voorgestelde waarschijnlijkheid van falen op aanvraag (PFD) voor captive key-systemen is 0,01 maar het beheer van deze sleutels is dan wel van cruciaal belang.” Narayanan noemde enkele producten die een oplossing kunnen bieden en besprak twee cases met bijbehorende vragen hoe effectief deze oplossingen zijn en welke invloed ze hebben op de efficiëntie van de operators.

“Teamwork staat centraal om succesvol te zijn. Dat geldt ook voor process safety"

Els Janssens, process safety exp. Engineer bij Total Energy besprak een typisch voorbeeld hoe de menselijke rol van cruciaal belang is voor de procesveiligheid en de beheersing van risico's. “Het opnemen van menselijk handelen als barrièrecomponent in risicoanalysestudies wordt erkend als een belangrijk, maar vaak uitdagend aspect van de analyse.” Bestaande methoden voor het inschatten van de waarschijnlijkheid van menselijke fouten zijn echter óf zeer grof óf zeer complex. Daarom is een meer pragmatische methode ontwikkeld voor het beoordelen van de betrouwbaarheid van menselijke veiligheidsbarrières, waarbij alle aspecten van de menselijke reactiecyclus en de factoren die hun prestaties bepalen, worden aangepakt. Deze methode, genaamd HEPIRA (Human Error Probability in Responding to Safety Alarms), bevordert onder meer het bewustzijn bij operationele medewerkers.

De plenaire afsluiting werd verzorgd door Gerd-Jan Poortman; professioneel zeiler die al jaren tot de zeiltop behoort en in zijn carrière de nodige mooie en leerzame ervaringen heeft opgedaan. Poortman: “Teamwork staat centraal om succesvol te zijn. Dat geldt ook voor proces safety.” In zijn keynote ging Poortman dieper in op zijn eigen ervaringen en aanpak met betrekking tot teamwork. Aspecten als eigenaarschap, talent management, intrinsieke motivatie en nieuw leiderschap komen aan bod en werden door Poortman op een toegankelijke en inspirerende manier uitgelegd.

Menselijke fouten

Hans Schwarz van ProSafeX benaderde het ‘menselijk falen’ vanuit alle ooghoeken op basis van een groot aantal incidenten die beschreven staan in een catalogus van EPSC. “Achteraf gezien lijken ongelukken vaak onbegrijpelijke fouten van individuen en de oorzaak eenvoudig. Analyse achteraf leert dat de waarheid complexer is door een grote hoeveelheid factoren. Door incidenten maar vooral de hierna ontwikkelde oplossingen met elkaar te delen, leren we allemaal en kunnen we mensgerelateerde fouten deels voorkomen.”