DE UITDAGINGEN VAN TRANSITIE DOOR DE OGEN VAN JUBILARIS ABC OLIE

ABC Olie viert 100 jaar, waarvan 60 met Shell als partner

ABC Olie uit Tilburg viert dit jaar zijn eeuwfeest. Al vier generaties voorziet de familie van Ierland talloze huishoudens uit de naburige regio van warmte, maar zorgt ze ook dat fabrieken er vlot blijven draaien. In die 100 jaar is de energiebehoefte niet enkel geëxplodeerd, er heeft zich ook een omwenteling doorgezet van steenkool naar olie en gas als dominante energiedragers, en ook nu is er een energietransitie aan de gang. Samen met Shell, met wie ABC Olie intussen reeds 60 jaar samenwerkt, maakt directeur Geert-Jan van Ierland zich op voor een duurzame toekomst. Al maant hij in deze materie ook aan tot het nodige realisme.

TERUG IN DE TIJD

Van textiel over frisdrank tot kolen

Waar de 19e eeuw de familie van Ierland nog actief was in de textielnijverheid - zoals heel Tilburg in die periode overigens - zou er zich de daaropvolgende eeuw het een en ander roeren. Toen Gerardus 'Graad' van Ierland in zijn rol als verkoper van frisdranken begin 20e eeuw steeds vaker de vraag kreeg van klanten, veelal kanaalgravers uit Tilburg of Brabant, of hij niemand kende die hen van warmte zou kunnen voorzien, besloot hij zelf de handschoen op te nemen en te beginnen met de verkoop van kolen, briketten en turf. De firma 'Familie G.J. van Ierland' was geboren.

Van kolen tot brandstoffen

Gaandeweg ging de firma zich, conform globale evoluties, steeds meer richten op huisbrandolie en brandstoffen als alternatief voor kolen als energievoorziening. Een goede keuze, getuige het feit dat het kabinet-Cals in '65 zou beslissen om alle Nederlandse steenkoolmijnen te sluiten. Ook de firmanaam zou in die periode, in die viertal jaren waarin de firma zowel kolen als brandstof verhandelde, worden omgevormd tot het meer representatieve Algemene Brandstoffen Compagnie, kortweg ABC Olie.

Van particulier tot professioneel

Toch liep ook niet alles in die periode van een leien dakje, zo weet de huidige directeur en vierde generatie Geert-Jan van Ierland: “Toen men in '59 in Slochteren plots op een gigantische gasbel stootte, dichtte men de markt van de huisbrandolie slechts een sombere toekomst toe. Bijna alle huishoudens zouden overschakelen op aardgas, zo werd gezegd. Hierdoor gingen ook de kredieten van de bank meteen dicht en zat ABC Olie met andere woorden met een probleem. Investeren kon niet meer, terwijl we maar liefst 9 tankwagens hadden om een markt te bedienen die binnenkort zou ophouden te bestaan. Onvoorstelbaar!"

”Toen men in ‘59 in Slochteren plots op die gigantische gasbel stootte, zag de toekomst er maar somber uit. Alle huishoudens zouden overschakelen op aardgas. ABC Olie zat vast in een markt die zou ophouden te bestaan ...”"

De oplossing voor die logistieke overcapaciteit zou er uiteindelijk komen door de zeilen anders te gaan richten. “Mijn grootvader besloot meer te gaan diversifiëren, van het louter leveren van brandstoffen voor particuliere klanten, naar het leveren van heating oil

voor landbouwbedrijven en transportfirma's. Een kippenboer bv. gebruikte toen 100 à 150.000 liter brandstof per jaar, puur aan verwarming. Best apart, aangezien dat nu maximaal 5.000 liter per jaar kost. Maar de diversificatie bood ons dus wel een uitweg."

Naast brandstoffen ook smeermiddelen

Na 40 jaar gestaag te groeien, ging het familiebedrijf zich vanaf 2001, met de komst van Geert-Jan aan het roer, steeds meer ontwikkelen op het vlak van smeermiddelen.

“Een trend die eigenlijk al voor mijn komst, eind jaren 80, werd ingezet", klinkt het bescheiden. “ABC Olie had toen een reputatie weten op te bouwen inzake de levering van brandstoffen aan bedrijven, waarop mijn vader zich verder toe wou leggen op het verstrekken van smeermiddelen voor diezelfde bedrijven. Na de diversificatie van de klantenportefeuille zou ook dit manoeuvre een schot in de roos blijken."

PARTNERSHIP MET SHELL

Overname Shell depot tilburg

Hoewel het retailluik van ABC Olie (“Vijf tankstations, niet onze corebusiness, anders hadden we er wel 100 gehad!") steevast getooid gaat in een blauwe luifel met bijhorend logo, valt een partnership met een befaamde oliefabrikant aan de hand van de tankwagens van ABC Olie niet te negeren.

“Tijdens die eerste transitie van kolen naar huisbrandolie hebben we ooit eens een eerste overeenkomst gesloten met Shell voor de afname van een bepaalde hoeveelheid brandstof", vertelt van Ierland. “Een exclusieve overeenkomst was er initieel nog niet. Dat zou het pas worden nadat mijn grootvader besloot het oude Shell-depot in Tilburg over te nemen." Het zou het fundament blijken van een succesvolle samenwerking tussen twee vooruitstrevende firma's, een partnership dat er vandaag al 60 jaar staat.

Consolidatie van aantal distributeurs

“Of we zenuwachtig werden toen Shell in 2008 besloot het aantal distributeurs terug te dringen?", herhaalt van Ierland de vraag. “Wel, neen, maar het was wel zo'n moment in die verweven geschiedenis, een uur van de waarheid zeg maar, waarin we ons wilden bewijzen om het succesvolle partnership uit het verleden te handhaven en zelfs uit te breiden in de toekomst. We begrepen dat Shell moést consolideren: 26 dealers voor slechts een beperkte markt, dat bleek niet langer realistisch. Men probeerde te achterhalen wie nu de partners waren met wie men in de toekomst verder wou gaan en hoe die partners konden omgaan met veranderingen. Natuurlijk, de langdurige relatie met Shell sprak in ons voordeel, maar toch … Het eisenpakket waaraan men moest tegemoetkomen, dat was niet min, en dat zou je uiteindelijk toch wel moeten waarmaken! En dat deden we dan ook ..."

OOK VOOR BINNENVAART

Met Vidol Marine beschikt ABC Olie over een zusteronderneming gericht op smeermiddelen voor binnenvaart, in principe een 50/50-joint venture met OQ Value B.V., een andere Shell-distributeur. Deze handelsfirma was het rechtstreekse gevolg van een beslissing van Shell zelf, dat geen plaats meer zag voor de divisie Shell Marine Products Benelux in een vernieuwd businessmodel. De Nederlands-Britse multinational besloot in eigen rangen op zoek te gaan naar een overnemer, die aldus gevonden werd bij beide distributeurs. Met de binnenvaart erbij (via het zusterbedrijf Vidol Marine) slaagt ABC Olie er zo in alle marktsegmenten te bedekken: automotive, aannemerij, transport, industrie en dus ook binnenvaart.

AL 100 JAAR IN BEWEGING

“Op de bestelwagens mag nu wel '100 jaar in beweging' prijken, maar eigenlijk zijn we al 100 jaar in transitie", vertelt de zaakvoerder. “Waar de eerste 30 jaar nog gekenmerkt gingen door een rustige vastheid, zijn we sindsdien nagenoeg constant aan het evolueren: van kolen naar huisbrandolie, naar landbouw, naar transport, naar industrie, met tegelijk ook de opstart van enkele tankstations. Stelselmatig gingen we steeds meer de nadruk weten te leggen op dienstverlening: klanten helpen om die volgende stap te zetten; en net daar ligt vandaag onze grote kracht, zowel voor brandstoffen als smeermiddelen."

Smeermiddelen

“Anders dan bij brandstoffen is de toegevoegde waarde bij smeermiddelen veel meer expliciet. 'Wat kan het gebruik van déze smeerolie betekenen voor mijn productieproces?' Je kan veel beter in dialoog treden met klanten omtrent de voordelen van smeermiddelen dan wanneer je dit doet over brandstoffen. En de mogelijkheden om de gevolgen van een goede smering te monitoren, zijn natuurlijk ook meer zichtbaar in tijden van Industrie 4.0, automation, condition monitoring …", vertelt van Ierland, hierin bijgestaan door Arjan Leijtens, Operationeel Manager bij ABC Olie: “Hoe tegenstrijdig dat dan ook mag klinken voor een verdeler van smeerolie: we willen klanten minder olie laten verbruiken. Dat is ons streven, maar om daarvoor het juiste product te kunnen adviseren, wordt het belang van kennis steeds groter. Producten worden complexer door meer innovatieve additievenpakketten en het vergt best wel wat studiewerk en ervaring om hier inzicht in te verkrijgen, en ook daar weet Shell ons in bij te staan ..."

Energietransitie

Ook de zoektocht naar alternatieven voor de klassieke brandstoffen is een razend actuele queeste die velen beroert. Ook ABC Olie, dat hierin een voortrekkersrol wenst in te nemen. “Al heel vroeg waren we bezig met de verkoop van cng als brandstof voor transport en automotive aan de pomp, ook E10-benzine kon je bij ons al tanken lang voor ook de wet benzine met een hogere hoeveelheid ethanol zou gaan voorschrijven, en intussen zijn we ook alweer 7 jaar actief bezig met het verkopen van GTL (n.v.d.r.: Gas-to-Liquid, een synthetische basisolie op gasbasis), naar onze mening een van de belangrijkste innovaties in de energietransitie die gaande is", vertelt van Ierland trots. “We zijn ons de jongste 10 jaar steeds verder gaan verdiepen in die energievoorziening, al is het voor ons, net als voor iedereen op dat vlak, toch nog koffiedik kijken. 'Waar is de markt nu naar op zoek? Waar kunnen we bedrijven nú mee helpen binnen deze transitie?' Elektrificatie, waterstof, een moderne basisolie zoals GTL … Maar sowieso: in beide werelden - smeermiddelen én brandstoffen - hopen we onze klanten te helpen om de juiste keuzes te maken, hen te ontzorgen ..."

ONTZORGEN

Reactief onderhoud

'Klanten ontzorgen'. Een vaakgehoorde marketingterm die in de praktijk echter even vaak dode letter blijkt. Zo niet voor ABC Olie.

“Eind jaren 80 al startten we met reactief onderhoud in fabrieken, wanneer er een grote nazichtbeurt gepland stond, een gesmaakte activiteit die we sindsdien steeds verder hebben uitgebouwd", vertelt de zaakvoerder. “Tot in 2008 de klad erin kwam met de crisis en iedereen eensklaps besloot onderhoud niet langer uit te besteden, maar voortaan zelf te doen. Zelfs al hadden ze dan geen specialisten in huis. Wanneer we in die periode ondernemingen beloofden om hun productiviteit op te drijven met een voordeel van 100.000 euro, maar dat er hiertegen een kost van 20.000 euro stond, dan zaten ze ons allemaal aan te kijken alsof we helemaal gek geworden waren!"

"In de industrie - dat durf ik wel te zeggen - heeft vrijwel niemand verstand van olie! Wij dus wel!"

Vandaag lijkt het vertrouwen van voor de crisis terug en is er opnieuw bereidheid om onderhoud uit te besteden aan specialisten. “Het is ergens logisch. Bedrijven hebben er geen directe aandacht voor en personeelsleden halen er vaak hun neus voor op. En in de industrie - dat durf ik wel te zeggen - heeft vrijwel niemand verstand van olie! Wij dus wel!", klinkt het vol vertrouwen.

Sensoren om kennisverlies op te vangen

Maar er is meer, zo blijkt. “Pas nu begint echt enorm door te schemeren dat technisch geschoolde medewerkers een zeldzaamheid geworden zijn", meent van Ierland. “Tegelijk beschikken we intussen wel over heel wat meer technologische snufjes, en net die zijn tegenwoordig, meer dan ooit, in staat om het verlies van kennis van ervaren personeelsleden in de nog komende vergrijzingsgolf op te vangen. De tijd voor technologie is dus rijp!Op dit eigenste moment zijn we met ons eerste project bezig", vertelt van Ierland.

“Het moet toelaten om de hoeveelheid en de conditie van olie vanop afstand te monitoren, om zo te kunnen inspringen op de behoefte van de klant en hem op die manier ook te ontzorgen. Als het kan bij leasingmaatschappijen, die wagens uitrusten met sensoren om zo notificaties te krijgen wanneer onderhoud aan de orde is, waarom zou het dan ook niet kunnen in de industrie?"

Adaptief op het vlak van technologie ...

Met Nederland als voortrekker? “Misschien wel, ja", meent van Ierland. “Nederlanders zijn inzake nieuwe technologieën heel erg adaptief, zo ook bijvoorbeeld inzake het verstrekken of openstellen van gegevens. Anders dan bv. Duitsers of Belgen die veelal alles in eigen beheer wensen te houden en zelf platformen gaan bouwen, gaan Nederlanders haast altijd op zoek naar partners. Partij A doet dit, B doet dat … Het aspect liability (aansprakelijkheid) komt er meestal pas veel later aan te pas, wanneer is aangetoond dat iets ook effectief werkt."

… maar conservatief inzake financiering

Financiering lijkt echter een ander verhaal. “Een businessmodel met een soort van abonnementsgeld, monthly fees voor olie en onderhoud, zeg maar, lijkt op dit moment nog iets te veraf te liggen", meent de zaakvoerder. Ook fee per use is voor ABC Olie op dit moment eerder de Soll- dan de Ist-situatie.

“De industrie is hierin, meer dan in de adaptatie van nieuwe technologieën, toch eerder behoudend en toont zich eerder conservatief naar nieuwe businessmodellen, maar het debat hierover is in ieder geval geopend. Zo sprak ik op Hannover Messe eerder dit jaar met een firma die onderhoud uitvoert op boorplatforms. Die firma krijgt een flinke bonus uitgekeerd wanneer de uptime van het platform aantoonbaar hoger is, maar omgekeerd krijgen ze ook een penalty wanneer de uptime lager blijkt te liggen. De nieuwe businessmodellen naar Amerikaans voorbeeld zijn er dus al wél, maar ze krijgen nu pas heel gestaag ook weerklank in Europa ..."

DE TOEKOMST

“Als ik op een feestje kom, dan heeft men bijna medelijden met me, omdat ik handel in brandstoffen", vertelt van Ierland openhartig. 'Want de maatschappij kiest elektrisch, en dus zal jouw bedrijf ophouden te bestaan.' Erg kort door de bocht natuurlijk. Momenteel is amper 1,6% van alle personenauto's in Nederland elektrisch (bron: CBS '19), en het is onmogelijk om van vandaag op morgen de overstap te maken naar elektrisch of een ander alternatief, wat de politiek dan ook denken mag. Sowieso neemt die hele transitie nog wel 20 jaar in beslag, denk ik. Maar dat hoeft niet te betekenen dat we alles zullen laten betijen. Op dit moment opteren we ervoor om een zo breed mogelijk scala aan energieoplossingen aan te reiken, die elk voor een bepaald segment en toepassing inzetbaar zijn. De toekomst komt eraan, en wij zullen klaarstaan", blikt van Ierland vooruit. 

VERANTWOORD ONDERNEMEN EN DUURZAAMHEID

'Verantwoord ondernemen en duurzaamheid' Het blijven geen holle frasen voor ABC Olie. Na het behalen van de MVO Prestatieladder Niveau 3-certificering in 2014 (voor de publieke opinie erg bijzonder, aangezien een bedrijf dat zich bezighoudt met brandstoffen, die erkenning te beurt kreeg) betrok de firma in 2017 een state-of-the-artbedrijfspand dat volledig zelfvoorzienend is via een warmtepomp en 160 zonnepanelen, waar er geen aansluiting meer is op het gasnet en er ook geen olietank meer te vinden is. “Het kan vreemd lijken voor een oliedistributeur die aan de bron zit, zeg maar, maar we hebben er nadrukkelijk voor gekozen om CO2-neutraal te zijn met dit bedrijfspand. We gaan ook onze eigen CO2-prestatie na om zo kennis op te kunnen doen. Het zou hypocriet zijn om een bepaald beeld op te hangen naar de buitenwereld, en green means te prediken, maar zelf na te laten om de daad bij het woord te voeren inzake duurzaamheid. En eigenlijk heeft iedere onderneming hier een pioniersrol in in te nemen en zich qua duurzaamheid niet louter te beperken tot die Tesla voor de deur ..."