FABRIKANTEN VAN KOELSMEERMIDDELEN STELLEN GEZONDHEID VOOROP

Maatwerkbedrijf Mariasteen stapt over op smeermiddelen zonder biociden

Smeermiddelen zijn onmisbaar voor een goede verspanende bewerking. Daarbij staat de kwaliteit van het afgewerkte stuk centraal, maar dat is onlosmakelijk verbonden met de gezondheid van de werknemer die een draaibank of een bedfreesbedmachine bedient. Om die reden besloot maatwerkbedrijf Mariasteen op aangeven van Verolub, producent van de Castrol Hysol producten, over te schakelen op 'schone' koelsmeermiddelen zonder biociden en boorzuur. Zo is het bedrijf conform de nieuwe REACH- en CLP-wetgeving, waarbij meer veiligheid en gezondere omstandigheden voor de werknemer worden gecreëerd.

MARIASTEEN

West-Vlaanderen telt heel wat maatwerkbedrijven. Een daarvan is Mariasteen in Hooglede-Gits, de zuster-vzw van Dominiek Savio. “In de jaren zestig konden mensen die daar onderwijs volgden, niet in het reguliere werkveld aan de slag, dus werd er een aangepaste werkplaats opgericht. Dat begon klein en is inmiddels uitgegroeid tot het industriële apparaat dat we vandaag zijn", vertelt Johan Janssens, coördinator industriële technieken bij Mariasteen. Het bedrijf telt vandaag ruim 850 werknemers en opereert over verschillende velden heen op diverse locaties in de regio van Gits.Naast een metaal- en montageafdeling spitst Mariasteen zich eveneens toe op houtbewerking, groendienst en de vestiging van enclaves in bestaande bedrijven. Zo werken er bijvoorbeeld 80 werknemers van Mariasteen bij PDC Brush in Roeselare.

Doelgroepmedewerkers

Mariasteen draait op doelgroepmedewerkers. “Wij stellen over het algemeen mensen tewerk die problemen hebben in het gewone werkveld. Dat zijn mensen met een beperking, maar ook mensen die een bepaalde negatieve attitude hebben tegenover werken op zich, mensen met problemen op sociaal vlak en mensen van vreemde origine die eerst enkele jaren bij ons werken tot ze voldoende geïntegreerd zijn en kunnen doorvloeien." Jansens omschrijft Mariasteen als inverse van een gewoon bedrijf dat werk heeft en arbeiders zoekt. “Door het grote aanbod aan maatwerkbedrijven in deze provincie, gaan doelgroepwerknemers met veel mogelijkheden sneller andere richtingen uit, waardoor we veeleer werk moeten vinden voor degenen met wat minder beweegruimte."

METAAL EN MONTAGE

De afdeling metaal en montage bevindt zich op een industrieterrein langs de Bollestraat en heeft een uitgestrekt machinepark, waar verschillende bewerkingen worden uitgevoerd. “Naast montage doen wij vooral aan lassen, constructies en verscheidene verspanende bewerkingen." Grote afnemers van deze tak van Mariasteen zijn onder meer SAPA Aluminium, Delta Light en Modular Lighting. “We spitsen ons toe op zowel staal als aluminium, maar tegenwoordig haalt aluminiumbewerking de bovenhand."

Machinepark

Wat het machinepark betreft, beroept Mariasteen zich op moderne systemen van A-merken zoals Mazak en Mori Seiki. “De kern van deze afdeling bestaat uit de freesmachines (vier verticale bedfreesmachines en één horizontale machine), de tien tapcenters van Brother en twee draaibanken. Daarnaast hebben we nog vijf lasrobotten en enkele kleinere machines", zegt Janssens.

Investeringen

Voor Mariasteen had de automatisering van het arbeidsproces in eerste instantie een nare bijklank. “Maar als we niet tot op zekere hoogte meestappen in die automatisering, worden we uit de markt geconcurreerd", stelt Jansens. “Wij spitsen ons meer toe op automatisering waarbij er een afgeleide tewerkstelling mogelijk is, zoals een MPS-systeem dat stukken snel kan afwerken, maar waarbij er nog vijzen moeten worden geplaatst. Ook de verpakking van de desbetreffende stukken laten we dan aan onze werknemers over."

In de logistieke ondersteuning is er vandaag eveneens sprake van automatische processen. “Bij ons worden lange profielen geladen op een kraan die ze automatisch opbergt. Bij een opdracht aan de zaagmachines worden die vervolgens aangebracht na het inscannen. Dat is een proces waarvoor er anders meerdere heftruckchauffeurs nodig zijn."

DE JUISTE SMEEROLIE

Voor fabrikanten van staal- en aluminiumproducten is smeerolie onontbeerlijk voor de kwaliteit van de machines en de bewerkingen. Bij Mariasteen worden die aangewend op de verspanende machines, meer bepaald de draaibanken en freesmachines.

Zonder biociden

In 2017 zijn er een aantal wijzigingen doorgevoerd in de REACH-wetgeving. Europa ziet er met die regelgeving op toe dat het milieu en de gezondheid zo goed mogelijk beschermd worden tegen de risico's die chemische stoffen met zich meebrengen. Zo staan biociden zoals formaldehyde - aanwezig in smeermiddelen van heel wat fabrikanten - sinds 2017 op de lijst met schadelijke stoffen die risico's voor de gezondheid kunnen vormen. In eerste instantie betekende dat er op de vaten met koelvloeistof een label moest worden geplaatst volgens de CLP-wetgeving - een regelgeving inzake etikettering die is gekoppeld aan de Europese normen vervat in de REACH-wetgeving. “Als MVO-gecertificeerd bedrijf dragen we de veiligheid en het welzijn van ons personeel hoog in het vaandel." Mariasteen is daarom overgestapt van de Castrol Hysol XF naar de Castrol Hysol SL 45 XBB, een geüpdatete versie van de Castrol smeeroliën, zonder boorzuur en vrij van potentieel schadelijke biociden.

Monitoring op schadelijke producten

“Mariasteen was er snel bij om over te stappen naar ons nieuwe product", zegt Dirk Roosen, general manager bij Verolub, fabrikant van de Castrol producten. “Strikt genomen mogen dergelijke middelen met biociden die op de lijst van REACH staan - zoals onze lijn XF-koelsmeermiddelen - nog steeds worden aangewend", vult Roosen aan.

“Wie dat doet, moet er echter rekening mee houden dat er daarbij nauwlettende monitoring komt kijken. Bij het gebruik van producten met biociden en boorzuur moest ervoor worden gezorgd dat er geen bacteriën worden gevormd die formaldehyde vrijgeven."

Nieuwe generatie

Verolub heeft aansluitend beslist om alle producten die boorzuur en biociden bevatten, uit hun assortiment te halen. “Die producten gaan eruit en krijgen een opvolger in de vorm van een smeermiddel van de nieuwe generatie", zegt Roosen. “Wij willen niet dat onze klanten werken met smeermiddelen die potentiële gezondheidsrisico's inhouden. Als voordeel geeft dat bovendien meer garanties op het vlak van preventie en arbeidsveiligheid", vervolledigt Roosen.

“Bij Mariasteen worden de werken ook in een open ruimte uitgevoerd. Dat er geen dampen vrijkomen die irritaties kunnen opwekken, is dan ook ideaal op een dergelijke werkplaats." De SL 45 XBB is uiteindelijk maar een van de biocide- en boorzuurvrije Castrol producten. Verolub heeft sinds geruime tijd een volledig gamma aan XBB-producten ontwikkeld. Welk type het best geschikt is voor een bepaalde werkplaats, wordt bepaald aan de hand van een aantal parameters, zoals waterhardheid, het type materiaal dat wordt verspaand, en de samenstelling van het machinepark. Elk product uit het gamma heeft zijn eigen specificiteit en toepassingsgebied.

De overstap

Mariasteen is begonnen met het gebruik van de Castrol Hysol SL 45 XBB op één machine bij wijze van proef. Daarbij merkten ze in eerste instantie weinig verschil op met de Castrol Hysol XF wat betreft de werking. “We merken dat het een iets vettigere samenstelling is, maar de afgewerkte stukken blijven eenzelfde kwaliteit vertonen, met gelijkaardige standtijden en een steeds propere afwerking", zegt Janssens.

Na de positieve bevinding bij één machine werd bij Mariasteen de knoop doorgehakt om de overstap over de gehele werkvloer door te voeren, een proces dat in fases gebeurt - mede door de omvang van de opslagvaten en sommige machines die niet in één keer te reinigen zijn. “We werken op dit moment met een mengsysteem. We hebben de nieuwe olie aangekoppeld en pompen die bij de oude samenstelling. In bepaalde machines zit er vandaag nog een mix, maar naarmate die elke maand worden gereinigd, draaien ze na verloop van tijd volledig op de nieuwe smeerolie, wat nu het geval is voor 95% van de machines waarbij smeerolie wordt gebruikt."

Mariasteen vzw in een notendop

Oprichting: 1964
Vestigingen: Gits-Hooglede
Algemeen directeur: Koen Staelens
Activiteiten: Metaalbewerking en montage, houtbewerking, groendienst, enclaves en horeca
Afzetmarkt: Meubelsector, machinebouw, verlichting, bouw
Personeel: Ruim 850 medewerkers
Oppervlakte: 7.000 m²