Handling en analyse van motorolie
Om de kwaliteit van de olie op peil te houden, zijn een goede handling en opslag van belang, net als een degelijk onderhoud. Daarbij wordt steeds meer gebruikgemaakt van olieanalyses.
Handling en onderhoud
Wat de handling van motoroliën betreft, is het ten eerste van belang dat de producten worden bewaard in een goed afgesloten verpakking bij zo constant mogelijke omgevingstemperaturen. Grote temperatuurschommelingen – bijvoorbeeld omdat de verpakking in de volle zon staat – kunnen leiden tot condensvorming en water in de olie, waardoor de kwaliteit achteruitgaat. Daarnaast is het goed de verpakking te beschermen tegen slechte weersomstandigheden. Zo is het verstandig om vaten olie horizontaal te leggen zodat er zich geen water op het deksel kan verzamelen en het label leesbaar blijft. Oliën die op de juiste manier worden opgeslagen, bereiken rustig een levensduur van vijf jaar in hun originele verpakking.
Analyse
Optische check
Om tijdens een onderhoudsbeurt (of een storing) te bepalen of de in gebruik zijnde olie nog van voldoende kwaliteit is, kan in eerste instantie een optische check worden uitgevoerd. Hierbij wordt de olie bij een koude motor beoordeeld op kleur, geur (verbrand of brandstofgeur) en troebelheid; troebele olie is vaak een aanduiding voor vrij water in de olie. Daarnaast is de viscositeit te vergelijken met verse olie. Voor een snelle check zijn er ook testkitjes in de handel, waarbij een druppel olie kan worden geanalyseerd door deze op een stukje testpapier te druppelen. Net als de visuele check is dit type analyse uitsluitend geschikt als ‘vooronderzoek’.
Chemisch analyse
Wanneer hierbij niet een heel duidelijk beeld naar voren komt, zal een verdere – chemische – analyse noodzakelijk zijn. Dit gebeurt in praktisch alle gevallen in gespecialiseerde laboratoria, waar niet alleen de instrumentatie beschikbaar is om de metingen uit te voeren, maar ook de kennis om de waarden op de juiste wijze te interpreteren. In het laboratorium wordt onder meer het ‘total base number’ vastgesteld dat aangeeft in hoeverre de olie is ‘opgebruikt’. Voorts wordt de viscositeit gecontroleerd en ligt er een belangrijke taak in het vaststellen van het soort en de hoeveelheid van deeltjes in de olie. Zo kan de aanwezigheid van roet duiden op een onvolledige verbranding door een slecht functionerend brandstofsysteem, en leiden tot het advies om bijvoorbeeld de injectoren of brandstofpomp te repareren of brandstofverdunning toe te passen.
De aanwezigheid van silicium betekent dat er zand in het systeem zit, wat waarschijnlijk samenhangt met een slecht functionerend luchtfiltersysteem. Ook is het mogelijk om te controleren of de olie thermisch overbelast of te lang ingezet is. Door motor- en transmissieoliën regelmatig en op de juiste manier te controleren, zal een bijdrage worden geleverd aan de levensduur van de motor, een gereduceerd brandstofverbruik en de kwaliteit en levensduur van de olie zelf.
Voorbeeld monsteranalyse
Uit deze monsteranalyse blijkt dat de motorolie ongeveer 3% dieselbrandstof bevat. De viscositeit is hierdoor met zo'n 30% afgenomen ten opzichte van verse motorolie. Doordat het monster ook veel water bevat, neemt de viscositeit nog meer af. Daarnaast zijn ook het roetgehalte en de diverse slijtagemetalen erg hoog. De aanwezigheid van dieselbrandstof en veel roet duidt veelal op een niet goed functionerend brandstofsysteem (pomp en/of verstuivers). Dit ontstaat doordat het regeneratiesysteem, dat de roetfilter schoon brandt, zijn cyclus niet volledig kan afmaken omdat te vaak korte ritten worden gemaakt. De combinatie van een verhoogd watergehalte met een verhoogd brandstofgehalte doet vermoeden dat deze auto voornamelijk gebruikt wordt voor korte rijafstanden. Het gemeten TBN (Total Base Number, het vermogen om zure verbrandingsresten te neutraliseren) van 5,9 is slechts 10% onder de ‘nieuwwaarde’ van 6,7. De motorolie heeft daarom in principe nog voldoende buffer om verder gebruikt te worden. Echter, vanwege de brandstofvermenging en de verminderde viscositeit is verversen dringend aan te raden. Het vermeende hogere olieverbruik in dit geval wordt niet veroorzaakt door de motorolie maar door de ongunstige gebruiksomstandigheden of voortijdige mechanische slijtage.
