Geef ook hydraulische oliën de nodige aandacht

 

Hydraulische oliën voor de automotive worden in relatief veel systemen in de auto toegepast, maar zijn voor garagehouders niet in alle gevallen even interessant. Bijvoorbeeld wanneer ze voor hun gehele levensduur zijn ‘opgesloten’ in de schokdempers. Oliën die gedurende de levensduur van de auto wél af en toe moeten worden vervangen, hebben de aandacht. Daarbij hebben gebruikers te maken met steeds hoogwaardiger producten ten aanzien van bv. de viscositeitsindex en levensduur.

Basisvoorraad: een multi-ATF, een LHM en een moderne CHF

Waar vinden we hydraulische olie?

Hydraulische oliën in auto’s voor vermogensoverdracht, smeren en opslag van energie, bevinden zich onder meer in hydraulische stuurbekrachtigingsystemen, niveauregelingssystemen, hydropneumatische veersystemen, elektrohydraulische bediening van cabriodaken en bij de hydraulische bediening van gerobotiseerde semiautomatische versnellingsbakken. Hoewel ieder systeem zijn eigen functie heeft, is een beperkt aantal oliën te onderscheiden.

Automatische Transmissie Vloeistoffen

Enerzijds de automatische transmissie vloeistoffen of ATF-oliën. De functie ligt in het smeren en koelen van de draaiende delen in een automatische versnellingsbak. Er zijn fabrikanten die aangeven dat deze olie voor de gehele levensduur van de auto geschikt is. Door slijtagedeeltjes (interne vervuiling) en vocht kan hij echter wel degelijk degraderen. Vaak neemt hierdoor de viscositeit toe en verliest de olie zijn smerende eigenschappen waardoor de auto na verloop van tijd de soepelheid van het schakelen verliest. Het tijdig vervangen van deze olie leidt dan ook in de meeste gevallen tot een verlenging van de levensduur van de automatische transmissie.

 
LHM

Een van de oudste, nog steeds toegepaste oliën voor de automotive is LHM. Het is een van de eerste hydraulische oliën die specifiek werd ontwikkeld voor het hydropneumatische veersysteem van Citroën. Later kwamen ook andere (luxe)merken met een dergelijk systeem (veelal zelfs op basis van geleende Citroën techniek). Bijvoorbeeld Rolls Royces en Jaguars uit de jaren 80. LHM is gebaseerd op specifieke basisoliën waaraan additieven zijn toegevoegd in het kader van de viscositeitsindex (hoog en stabiel), het stolpunt (laag), anti-schuimvermogen (hoog) en de compatibiliteit met afdichtingen.

Central Hydraulic Fluid

Toen auto’s in het midden van de jaren 90 luxueuzer werden, ontstonden er ook meer systemen die een hoogwaardige hydraulische olie konden gebruiken. Bijvoorbeeld elektrohydraulisch bediende cabriodaken, diverse niveauregelsystemen en hydraulische bediening van gerobotiseerde transmissies. Dit brengt ons tot de derde soort: CHF wat staat voor Central Hydraulic Fluid. Deze hoogwaardige oliën worden tegenwoordig veel toegepast op basis van het brede scala aan OE-specificaties. Juist door de brede dekking kunnen garagehouders met een multi-ATF, een LHM en een moderne CHF het grootste deel van hun klanten bedienen. Bepaalde modellen hebben voor bv. hun niveauregelsystemen wel specifiek een ‘taylor made’ olie nodig die beschikbaar is via de OE-dealerkanalen.

Trends in hydraulische oliën

Twee trends komen duidelijk naar voren en hebben direct te maken met zowel het gebruik van de auto als de technische ontwikkelingen. In tegenstelling tot statische industriële toepassingen moeten auto’s op ieder moment onder uiteenlopende omstandigheden kunnen rijden. Of dit nu in de vochtige hitte is op locaties rond de evenaar of juist boven de poolcirkel waar temperaturen ver onder 0 °C voorkomen. Zowel in deze uiterste omstandigheden als daartussen moet het stuurgevoel en het veergedrag zoveel mogelijk constant zijn.

 
Viscositeit en levensduur

Deze eisen hebben gevolgen voor de zogenaamde viscositeitsindex. Dit is de mate waarin een olie bestand is om zijn gewenste viscositeit te behouden wanneer temperaturen hoger of lager worden. Onder meer de CHF-oliën hebben een goede viscositeitsindex die vaak boven de 300 ligt (vergelijkbaar met de vliegtuigindustrie) terwijl een standaard hydraulische olie voor de industrie aan 100 tot 150 voldoende heeft. Daarbij is de viscositeit van de olie zelf relatief laag. Een CHF of (moderne) LHM heeft veelal een viscositeit van 17 tot 19 cst bij 40 °C. Dat betekent dat het dunne oliën zijn is, wat een prima eigenschap is in het kader van een minimale wrijving en een maximale efficiëntie, maar ook betekent dat de olie zwaar wordt belast.

Zeker voor oliën die de hele levensduur van de auto moeten meegaan, betekent dit dat de eisen aan de ‘shear stability’ (weerstand tegen afschuiving) hoog moet zijn. Dit is door fabrikanten onder meer gerealiseerd door een goede kwaliteit synthetische basisolie te gebruiken en daaraan hoogwaardige ‘shear stabiele’ additieven toe te voegen. De ontwikkelingen op dit vlak zijn bij verschillende leveranciers inmiddels goed op gang gekomen. De huidige generatie hydraulische oliën voor de automotive heeft hierdoor de vereiste temperatuurbestendigheid en maakt de auto geschikt om onder alle omstandigheden veilig en comfortabel te rijden.

Reinheid van de olie

Daarnaast is in het kader van de levensduur de oliereinheid belangrijk. Kleine vuildeeltjes in olie kunnen namelijk in het systeem zelf nog meer vuildeeltjes genereren door langs de wanden te schrapen. Hierdoor kan de olie uiteindelijk vroegtijdig degraderen en haalt het einde van zijn levensduur niet. Een hoge reinheidsgraad is hiermee niet alleen een zaak van de producent maar ook van de garagehouder wanneer deze olie bijvult of vervangt.

 
Waar op letten in de garage?

Een vragenrondje onder de leveranciers van hydraulische oliën voor de automotive leverde een verrassend eenduidig antwoord op de vraag welke fouten er het meest worden gemaakt bij het gebruik van deze olie. Dit blijkt het abusievelijk gebruik van de verkeerde olie te zijn. Niet zozeer met betrekking tot het merk of de productnaam, maar bijvoorbeeld een ATF-olie gebruiken wanneer een speciale of hoogwaardige CHF wordt voorgeschreven met een andere viscositeit en samenstelling. Dit is ongetwijfeld een goedkopere oplossing maar kan het betreffende systeem van de auto ook beschadigen en de levensduur van de olie zal lager zijn dan beoogd. Een tip vanuit de fabrikanten is op de dop van het systeem te kijken welke olie wordt voorgeschreven. Veelal staat hierop ATF of CHF.

Om fouten te voorkomen geldt ook binnen de automotive: RTFM. Dit staat voor: Read the Full Manual en betekent dat in feite alle eisen die worden gesteld aan de hydraulische olie voor een specifiek systeem eenvoudig zijn terug te vinden in de handleiding. Vaak zijn handleidingen eenvoudig online te vinden of worden door de betreffende fabrikant op aanvraag beschikbaar gesteld. Bovendien is het vrijwel altijd mogelijk om contact op te nemen met de vaste olieleverancier om advies in te winnen. Hij weet exact hoe de eisen uit de handleiding zijn te vertalen naar een specifieke olie en kent ook de alternatieven.