GDPR WERD OPGESTELD TOEN ER NOG VEEL MINDER GEREPT WERD OVER AI

Eline Chivot over digitalisering, data, GDPR en artificiële intelligentie

Data, data en nog eens data: we worden de laatste tijd langs alle kanten bestookt met onheilstijdingen over misbruiken: Facebook behandelt uw gegevens op een weinig ethische manier, buitenlandse mogendheden beïnvloeden verkiezingen, datalekken bij bedrijven leggen uw persoonlijke gegevens op straat ... Die misbruiken hebben ongetwijfeld ook een impact op onze industrietak. We trokken naar Brussel, waar Eline Chivot ons namens het Center for Data Innovation te woord stond over deze hete hangijzers.

CENTER FOR DATA INNOVATION

Het Center for Data Innovation is een denktank die sinds 2013 beleidsbeslissingen rond data en technologie op Europees niveau monitort en onderzoekt. De scope van de organisatie is digitale economie en alles wat daarmee samenhangt. Dat gaat dus zeer breed: ePrivacy, eCommerce, desinformatie, concurrentie, regel­geving, GDPR … CDI opereert internationaal onder de vleugels van ITIF (Information Technology and Innovation Foundation). Die organisatie is sinds 2006 mondiaal actief als denktank in de technologiesector en is alom gerespecteerd voor haar werk. Een voorbeeld: de universiteit van Pennsylvania zet de organisatie op nummer één in haar ranking van denktanks rond wetenschaps- en techniekbeleid.

Het kantoor in Brussel wordt geleid door Eline Chivot. Zij is geboren in Nantes, maar groeide op in Noord-Frankrijk, waar ze twee Masters behaalde aan de instelling Sciences Po in Rijsel. De eerste opleiding handelde over politieke wetenschap en financiële wetenschap, de tweede Master over bedrijfsmanagement en internationale marketing. Daarna ging ze aan de slag voor HCSS, een organisatie in Nederland die onderzoek voert naar internationale relaties, defensie en veiligheid. Na die ervaring verhuisde ze naar ons land, waar ze eerst voor de organisatie DIGITAL­EUROPE als ledenrecruiter actief was. Sinds eind vorig jaar is ze werkzaam als verantwoordelijke voor CDI in Brussel.

OVER EEN DIGITALE TAKS

Motion Control: mevrouw Chivot, kunt u een voorbeeld geven van het werk van het Center for Data Innovation?

Eline Chivot: “Zeker. Een tijd terug gingen in Europa stemmen op om grote techbedrijven als Google en Facebook hier te belasten. De hoofdkwartieren van dit soort bedrijven liggen quasi nooit in Europa, maar ze halen hier wel een groot marktaandeel, draaien omzet en strijken winst op. Er werd daarom gezocht naar een correcte manier om een belasting – digital tax genaamd – in te voeren op het niveau van de Europese Unie. Er is daarover geen overeenstemming bereikt tussen de diverse landen, want het is een zeer ingewikkelde materie. Frankrijk, Spanje en enkele andere landen beslisten ondertussen op eigen houtje om een dergelijke belasting uit te werken. Landen als onder meer Zweden en Ierland zijn dan weer faliekant tegen de invoering omdat het hun economische belangen kan schaden. Onze taak is dan om te onderzoeken wat de exacte impact is van een mogelijke invoering op de competitiviteit en groei van de Europese Unie, en die bevindingen te delen met beleidsmakers en het publiek.”

OVER DE GEVAREN

Motion Control: er was de voorbije maanden veel aandacht voor misbruik van gegevens. Denk bijvoorbeeld aan het schandaal rond Cambridge Analytica dat via Facebook data van gebruikers op een malafide wijze gebruikte. Vallen daar lessen uit te trekken voor de industrie in het algemeen?

Chivot: ”We moeten ons zeker bewust zijn van de mogelijke gevaren. Denk aan fake news. Voorlopig focust zich dat voornamelijk op het beïnvloeden van beleidsbeslissingen op het maatschappelijk vlak, maar het zou goed kunnen dat dit ook op kleinere schaal ingezet zal worden.

Bedrijven mogen daar gerust eens goed over nadenken. Concurrerende bedrijven die in het geniep fake news verspreiden om uw bedrijf te schaden: dat is vandaag helemaal niet meer zo vergezocht. Neem nu bijvoorbeeld concurrenten die op grote schaal valse onderzoeken verspreiden die in het voordeel van hun producten spelen of het in diskrediet brengen van producten van concurrenten. Vroeger gebeurde dat soort beïnvloeding misschien ook al, maar er is toch een sterke acceleratie gekomen in de snelheid en schaal waarop het vandaag gebeurt. In de politiek is dat gevaar evenwel nog groter. En dat kan ver gaan. Zo zijn er nu ‘deepfake’ video’s mogelijk, waarbij beelden zo gemanipuleerd worden dat woorden op een zeer realistische wijze in iemands mond gelegd worden. De valse video van voormalig president Obama is hier een goed voorbeeld van (zie foto). In de industrie is dat gelukkig – voorlopig nog – niet aan de orde, maar hacking is dat wél.”

Politieke gevolgen

“Ook op politiek vlak is dat probleem nog groter dan de mogelijke inmenging via fake news, het gaat hier om hacken van databases met kieslijsten, inbreken in stemcom­puters en overnemen van de websites die de kiesresultaten weergeven. In de toekomst wordt dat probleem urgenter. De keuze voor be­trouw­bare technologiepartners zal hier zeer belangrijk zijn. Het 5G-netwerk – maar dat geldt ook voor alle cruciale digitale structuren – is hier een goed voorbeeld van. Willen we de infrastructuur waarmee we onze wagens autonoom laten rijden, wel in handen laten van een verkeerde technologiespeler uit China?“

OVER ARTIFICIELE INTELLIGENTIE EN GDPR

Motion Control: er wordt vaak gewaarschuwd voor AI. Schiet de wetgeving daar tekort?

Eline Chivot: “De wetgevende machten doen hun best, maar de technologische evolutie gaat veel sneller dan de aanpassing van wetten en procedures aan nieuwe situaties. De GDPR is hier een goed voorbeeld van. Ook hier zien we die kloof tussen wetgevend kader en de situatie ‘in the field’. Toen die regelgeving uitgeschreven werd in 2016, was het allemaal ‘big data’ wat de klok sloeg. Over artificiële intelligentie werd toen nog veel minder gerept. Het resultaat is dat er op dat vlak toch gaten en onduidelijkheden in de GDPR zitten, waardoor de implementatie van concepten met artificiële intelligentie in Europa nu wel minder evident is. Volgens een studie van DIGITALEUROPE zet slechts 10 tot 25% van de Europese bedrijven – zowel groot als klein – vandaag echt big data analytics in. Daarnaast is van de bedrijven die beweren AI aan te bieden, slechts 60% effectief ermee bezig. Werk aan de winkel dus.”

Geeft de versnippering van de EU ons geen competitief nadeel t.o.v. de VS en China?

“Onze gefragmenteerde markt maakt het niet makkelijk voor onze bedrijven om op te schalen. Die fragmentatie speelt ons op meerdere facetten parten: er zijn diverse talen, de infrastructuur is veelal compleet anders en ook de mentaliteit toont vaak verschillen. Er is ook de problematiek van een wetgeving die niet aangepast is aan de digitale economie. In de digitale economie is opschalen absoluut broodnodig, en die verouderde wetgeving staat dat in de weg. Er zijn cijfers van de Europese Commissie die dit perfect aantonen. Van de platformbedrijven die een omzet draaien van meer dan 1 miljard dollar, is slechts 15 % Europees. De States scoren daar 46%, Azië 35%. SAP en Spotify zijn twee bekende Europese voorbeelden en er is het minder bekende Delivery Hero, maar daar stopt het wat die grote bedrijven betreft. Wel zijn er kleinere platformen, zoals het Franse Blablacar. Maar we moeten ons echt ver­beteren, willen we de boot niet missen. We moeten het volledige potentieel van die digitale markt ten volle ontplooien en benutten.”

OVER JOBS

Motion Control: er is veel te doen over de impact van digitalisering op jobcreatie. De vaardigheden zullen compleet veranderen. Dreigt er geen mismatch te ontstaan tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt?

Chivot: ”Uiteraard moeten we ook investeren in opleiding in artificiële intelligentie. Digitalisering en artificiële intelligentie leiden niet tot een nettoverlies van banen, integendeel. Alle prognoses wijzen op een aanzienlijke productiviteitsgroei. Zwaar en gevaarlijk werk kan geëlimineerd worden, er kan goedkoper geproduceerd worden ... Maar daar staat tegenover dat – volgens een studie van het World Economic Forum – liefst 52% van de huidige jobs binnen de tien jaar andere vaardigheden zal vereisen. Is dat slecht nieuws? Niet noodzakelijk, vind ik. De groei van AI zal het aantal jobs in de technologiesector doen toenemen. Ook nieuwe sectoren zullen ontstaan, met bijkomende jobs. En wie heeft er iets tegen het verdwijnen van repetitief, zwaar en vuil werk? Als die vervangen kunnen worden door jobs waar het menselijke aspect zwaarder in doorweegt, zijn we al een eind op weg. Onderzoek van Agoria leert dat er voor elke job die verdwijnt, 3,7 bij komen.”

Mismatch aanpakken

“Is het dan allemaal rozengeur en maneschijn? Nee. 40% van onze werkkrachten is overgekwalificeerd voor de job die ze uit­oefenen, dat leerde een onderzoek van de EU ons enkele jaren terug. Helaas betekent dat niet dat ze ook over de capaciteiten beschikken om de nieuwe jobs goed uit te kunnen voeren. Die mismatch aanpakken is zeer dringend, want de impact zullen we zeer snel beginnen voelen. Aanpassen van leerplannen, veel meer onderwijs rond programmeren en levenslang leren zijn de belangrijkste pijlers om de koe bij de hoorns te vatten. Dat is evenwel ook een zaak van politiek leiderschap.“

ARTIFICIELE INTELLIGENTIE IS OVERAL

Artificiële intelligentie wordt vaak nogal beperkt tot het los­laten van algoritmes op datapakketten. Het gaat evenwel verder dan dat. Een korte bloemlezing:

AI-dokter

Bij het analyseren van een mammografie wordt in Europa standaard gebruikgemaakt van twee specialisten die de röntgenfoto tegen het licht houden, zodat de foutenmarge kleiner wordt. In de toekomst zou AI ervoor kunnen zorgen dat die tweede opinie van een com­puter zal komen. Vandaag wordt er nieuwe software ontwikkeld die gebruikmaakt van AI om medische beelden te analyseren. Die software wordt steeds performanter omdat hij leert uit de eerdere analyses van miljoenen mammografieën. Als die prestaties nog beter worden, kan de vraag gesteld worden waarom men niet meteen beide dokters vervangt. In dit vraagstuk spelen evenwel ook sociale, maatschappelijke en historische factoren mee. Artificiële intelligentie kan op dit moment de impact van de relatie op therapeutisch gebied tussen dokter en patiënt niet vervangen.

AI-robot-Picasso

Kan men robots ook creativiteit aanleren? Als we afgaan op het bedrag van 380.000 euro dat bij Christie’s neergeteld werd voor het kunstwerk ‘Edmond de Belamy’, zouden we deze vraag positief moeten beantwoorden. Drie Franse studenten ontwikkelden een machinelearning­algoritme dat het schilderij creëerde. Een ander voorbeeld is Ai-Da, de eerste robot die zonder enige menselijke inbreng een tekening kan maken. Dat doet hij dankzij de combinatie van een bio­nische hand, sensoren in zijn oog en AI als brein.

AI in zelfrijdende voertuigen

Het experimenteren met zelf­rijdende auto’s begon al in de jaren 80. Daarbij wordt heel vaak gekeken naar zelfrijdende bussen. Zo rijden er in Stockholm twee shuttlebussen rond die deelnemen aan het gewone verkeer, dus niet op een afgesloten circuit of baanvak. Ook in Zwitserland en Finland rijden zelfrijdende bussen rond. In ons land zijn er proefprojecten aan de gang, o.a. in Han-sur-Lesse.

Killer robots

Niet alle toepassingen zijn even vredelievend. Er is de laatste maanden veel te doen rond de inzet van AI in militaire toepassingen. Laten we een militaire beslissing in verband met een vijand over aan artificiële intelligentie? Voorstanders claimen dat er minder slachtoffers zullen vallen, omdat het gevecht tussen naties enkel een technologische oorsprong heeft, niet langer een menselijke. Het is het land met de beste AI dat wint, niet het land dat de meeste slachtoffers maakt bij de ander. Tegenstanders vrezen dat het zal leiden tot bloedbaden door fouten in de intelligentie en dat zo de doos van Pandora geopend wordt. In Europa is de politieke wil om dit soort toepassingen te verbieden zeker aan­wezig, maar bij sterke militaire mogendheden is dat veel minder het geval.

AI-aandelenhandelaars

In Duitsland experimenteren banken met virtuele financiële adviseurs die op basis van AI hun keuzes maken. Ze blijken voor langetermijnfondsen beter te scoren dan hun menselijke collega’s. In 2018 – een minder jaar voor de aandelenbeurzen – verloren de twaalf grootste gemengde aandelenfondsen 8%, de robotadviseurs beperkten dat verlies tot 6%.