ZAAGBLAD MINSTENS ZO BELANGRIJK ALS BANDZAAGMACHINE ZELF

We hadden de voorbije jaren in Metallerie al verschillende keren aandacht voor het reilen en zeilen van bandzaagmachines en de ontwikkelingen op dat vlak. Deze keer kozen we ervoor om dieper in te gaan op de zaag zelf, ook wel bandzaag of zaaglint genoemd. Welke soorten bestaan er? Uit welke materialen zijn ze gemaakt? Welke bandzaag kies ik best in welke situatie? En wat zijn de voor- of nadelen van de verschillende vertandingen?

VERSCHILLENDE SOORTEN

Consumenten kennen het zaagproces vooral uit de houtbewerking. Maar ook verschillende metaalsoorten, van staal en aluminium tot zelfs titanium, kunnen gezaagd worden. Al moeten hiervoor wel de juiste zaaglinten worden gekozen. Ze bestaan immers in verschillende materialen, met bijkomend onderscheid wat betreft de vertanding van het zaagblad. Welke bandzaag je best gebruikt, hangt met name af van de toepassing. We vergelijken twee van de meest voorkomende materialen: bimetaal en hardmetaal.

BIMETALEN BANDZAAG

Een bimetalen bandzaag bevat twee soorten metaal. Het materiaal op de rug van de zaag bestaat uit veren(band)staal, bijvoorbeeld D6A of V22N. De tanden van de zaag zijn geproduceerd uit het geharde High Speed Steel (HSS), veelal M42- of M51-kwaliteit. De twee metalen worden aan elkaar gelast door een speciale elektronen- of laserstraal. Het grootste voordeel van een dergelijke bandzaag is dat ze bijna alle soorten materiaal kan bewerken, tegen een relatief goedkope prijs. De bandzagen hebben een hoge standtijd, afhankelijk van hoe intensief de bandzaagmachine wordt gebruikt. Meer en meer worden bimetalen bandzagen nog eens gecoat, voor een hogere productiviteit. Dankzij het veren(band)staal is de bandzaag niet alleen robuust en duurzaam, dit type bandzaag wordt ook gekenmerkt door flexibiliteit en goede hardheid. De HSS-vertanding zorgt voor een hoge slijtvastheid. Nadeel van de bimetalen bandzaag is de beperking dat de zaag slechts eenmaal gebruikt kan worden. Herslijpen is niet mogelijk, recycleren gelukkig wel.

Het grote succes van bimetalen bandzagen is ook te danken aan het geringe onderhoud die ze vereisen. Belangrijker is dat de zaag in de juiste omstandigheden wordt gebruikt, dat wil zeggen inzagen onder de correcte parameters, een spanenborstel voor het schoonmaken van het zaagblad en met de juiste koeling. In bepaalde situaties wordt de bandzaag nog met olie ingesmeerd, om soepel door het materiaal te kunnen zagen. De olie zorgt dan niet alleen voor smering, het zorgt er ook voor dat spanen vlot van de bandzaag worden verwijderd. Belangrijk hierbij te vermelden dat ook koeling van belang blijft, die heeft immers impact op de standtijd van de bandzaag. Bij profielen en buizen wordt vaak nevelsmering gebruikt, omdat anders de hele vloer onderloopt met emulsie. Nog een tip: het verwijderen van de spanen moet gebeuren voordat het zaaglint opnieuw in het materiaal zaagt. Dat verhoogt de levensduur van de bandzaag en de kwaliteit van de snede.

Toepassing

We raakten het eerder al kort aan, maar bimetalen bandzagen hebben een breed inzetgebied. Verschillende staalsoorten, non-ferro en andere materialen kunnen door dergelijke bandzaag worden bewerkt. In principe kun je met een bimetalen bandzaag bijna alle materialen zagen tot en met een hardheid van circa 60 HrC. Al heeft die hardheid uiteraard een impact op de standtijd van de bandzaag. Afhankelijk van de kwaliteit van de HSS-vertanding kan de maximale hardheid van het te zagen materiaal worden verhoogd.

HARDMETALEN BANDZAAG

Ook hardmetalen bandzagen hebben een rug gemaakt uit veren(band)staal. De tanden van de zaag bestaan echter niet uit HSS, maar uit het productievere hardmetaal. Dat wordt in de zitting van de zaag gesoldeerd. De tanden kunnen zowel hardmetalen kogeltjes als cilinders zijn. De vertandingen bestaan uit een slijtvast hoogwaardig hardmetaal. Ook hier is het mogelijk om de zaaglinten te coaten voor een hogere productiviteit. Hardmetalen bandzagen hebben als voordeel dat ze met veel hogere snelheid en voeding kunnen zagen. De output per tijdseenheid ligt hoger dan bij hun bimetalen broertjes, met een productiviteit die tot twee keer hoger kan liggen. Verder is de zaag, net als de bimetalen bandzagen, flexibel en duurzaam en hebben ze een lange standtijd. Snijsnelheden of voedingen liggen bij hardmetaal aanzienlijk hoger. Met speciale tandgeometrie kunnen zelfs geharde assen met een hardheid van 62 HrC worden gezaagd. Die hogere productiviteit van hardmetalen bandzagen zorgt evenwel voor een prijskaartje dat aanzienlijk hoger ligt. Verder moet ook rekening gehouden worden met de fragiliteit van de tanden. Voorzichtigheid is geboden. Net als bimetalen bandzagen, kunnen ook hardmetalen bandzagen niet opnieuw worden geslepen.

Bij hardmetalen bandzagen is een veel voorkomende fout dat de tandbescherming van de zaag wordt gehaald, voordat de zaag op de machine wordt gelegd. Het is echter aan­geraden om de tandbescherming er pas af te halen wanneer de zaag al op de machine ligt, zodat de tanden langer beschermd zijn.

Verder van belang is dat de scherpe bandzaag eerst wordt ingezaagd. Dat kan, afhankelijk van de abrasiviteit van het materiaal, even duren. Sommige fabrikanten lossen dat op door gehoonde hardmetalen zagen op de markt te brengen. Daarbij is er geen inzaagproces nodig.

Toepassing

Door de hogere snijsnelheden worden hardmetalen bandzagen gebruikt voor de moeilijkere te bewerken materialen zoals roestvast staal en titanium. In principe worden hard­metalen bandzagen in drie gevallen gebruikt: als het materiaal te hard is voor een bimetalen zaag, als er een tekort aan productiecapaciteit is of als je de laagste kosten per zaagsnede nodig hebt.

LEVENSDUUR

De levensduur van een bandzaag hangt sterk af van het materiaal dat bewerkt moet worden en de frequentie van het zaagproces. Ieder geval is anders: het ene bedrijf zaagt slechts twee uur per dag, bij een andere firma draait de zaagmachine misschien non-stop. Daardoor varieert de levensduur van de bandzaag van enkele luttele uren tot weken of zelfs maanden.

VERTANDINGEN

Er zijn vele soorten vertandingen. Bijna iedere applicatie heeft een vertanding die ontwikkeld is voor een specifiek materiaal of materiaalvorm. Bij bimetaal kunnen de tanden tevens geslepen of gefreesd zijn. De vuistregel is dat er minimaal drie, maar beter vier tanden in het materiaal staan. Voor kleine profielen is een zaagband met een kleinere vertanding, zoals een 4/6 vertanding, beter geschikt. Daarbij zijn de tanden kleiner en staan ze dichter op elkaar. Het meeste constructiestaal kan gezaagd worden met een 3/4 vertanding, hele grote profielen kunnen het best gezaagd worden met 2/3. Zo voorkomt men dat de zaagband te weinig materiaal verwijdert of zelfs verbrandt. Als met deze regels rekening wordt gehouden, zal een bandzaag relatief lang meegaan. Iedere vertanding verschilt van elkaar in vorm, vrijloophoek, wighoek en zetting. Sommige materiaalsoorten zagen beter met een agressieve verspaningshoek, andere applicaties, zoals profielen en buizen, zagen dan weer beter met een minder agressieve verspaningshoek en extra materiaal op de rug van de tand vanwege schokbelasting.

HOOGTE

Ook voor de hoogte is er een grote variatie voor bandzagen. Die gaan van zes millimeter tot tachtig en zelfs honderd millimeter. De meest voorkomende hoogtes voor zaaglinten in constructiestaal zijn 41 mm, 54 mm en 67 mm. De hoogte van een bandzaag zorgt voor stabiliteit (beam strength). Met een hoger zaagblad is het mogelijk om meer druk op het zaagblad te zetten, waardoor er sneller door het materiaal gezaagd wordt. De aandrijving van de zaag gebeurt met wielen. De bandzaag ligt daar aan de zijkant overheen. Het zaagblad moet gedraaid worden om door het materiaal heen te gaan. Bij een hoog zaagblad neemt dat draaien meer ruimte in beslag. Andersom betekent het ook dat kleinere bandzaagmachines langzamer zagen dan grote bandzaagmachines.

CONCLUSIE

Het kiezen van de goede bandzaag hangt dus af van verschillende factoren, zoals het soort te zagen materiaal en de grootte. Bimetalen bandzagen worden het meest gebruikt en zijn ook quasi universeel toepasbaar. Hardmetalen bandzagen zijn dan weer productiever en snijden de hardere staalsoorten.