Enkel correct cirkelzaagblad levert kwalitatief resultaat op

Wie voor al zijn activiteiten hetzelfde zaagblad gebruikt zit op het verkeerde spoor. Niet enkel de diversiteit in de te bewerken materialen vereist een aangepaste aanpak, ook het machinetype heeft een invloed op de keuze.

Machinetype bepalend

Bij de handcirkelzaagmachines zorgt de evolutie in de batterijtechnologie voor verandering in de keuze van het cirkelzaagblad. Zij hebben meer baat bij dunnere zaagsnedes omdat ze minder vermogen vergen van de batterij. Fijnere zaagsnedes zorgen ook voor minder houtverlies.

Bij de stationaire machines worden wel eens de verkeerde zagen ingezet. Machinefabrikanten geven wel de maximale diameter en de snelheden mee, maar zij zullen normaliter geen exact type zaagblad meegeven aangezien meerdere factoren meespelen die deze keuze bepalen. De te zagen materiaalsoort is wellicht de belangrijkste factor, want die bepaalt de tandenkeuze. Ook langs- dan wel dwarszagen, zacht/hard hout, nat/droog en de dikte van het werkstuk zijn belangrijke factoren in deze keuze.

Tandtype in functie van materiaal

Belangrijk is dat u de cirkelzaagbladen enkel mag inzetten waarvoor ze dienen. Met een zaagblad om uw keukenbladen uit melamine te zagen, kan u ook aluminium profielen zagen. Dat zaagresultaat zal echter van een slechtere kwaliteit zijn. Het melamine zaagblad zal ook veel sneller slijten. Ondanks het gemak om met hetzelfde zaagblad te blijven werken, strekt het dus tot aanbeveling om altijd te wisselen van zaagblad.

Hardhout, MDF, spaanderplaat, houtcomposiet, fineer, aluminium, plexiglas, melamine, pvc … Het is logisch dat een universeel zaagblad voor al deze toepassingen een utopie is. Er zijn wel zaagbladen op de markt die als ‘multipurpose’ of ‘allrounder’ verkocht worden, al heeft die multifunctionaliteit wel repercussies op de standtijd. Voor quasi alle materialen zijn er gerichte tandenconfiguraties op de markt.

Vlaktand

Een vlaktandgeometrie is bovenaan vlak geslepen met een hoek van 0 graden. Dit tandtype wordt doorgaans gebruikt voor langszagen van massief en zacht hout en algemene zaagtoepassingen waarbij de afwerkingsgraad van de zaagsnede van minder belang is dan de zaagkracht. Deze tandvorm wordt ook gebruikt voor het zagen van groefjes.

Trapezium vlaktand

Voor broze materialen zoals laminaat is een fijne snede nodig, vooral in combinatie met voldoende ruimte om materiaal weg te krijgen. Op die manier wordt de rafeling aan de randen van het werkstuk voorkomen. Een trapeziumvormige vlaktand in combinatie met een voorritser is hier een goede oplossing om tweezijdig uitbrokkelingsvrij te zagen. Een vlak geslepen tand wordt telkens afgewisseld door een ietsje hogere trapeziumvormige tand. De trapeziumtand is verantwoordelijk voor de zaagvoortgang, terwijl de vlaktand voor een zuivere snijrand zorgt.

Holgeslepen tand

Een mogelijke uitvoering voor tweezijdig bekleed materiaal is de holgeslepen tand. De zeer scherpe snijkanten zorgen hier voor een splintervrije afwerking aan beide werkstukkanten. Dit zaagblad is ideaal als er geen mogelijkheid is om met een voorritser te werken. De standtijd zal in vergelijking met een trapezium vlaktand mét voorritser wel korter zijn.

Wisseltand

Voor het afkorten in zachte en harde houtsoorten en de algemene zaagtoepassingen worden wisseltanden ingezet. Hierbij wordt de schuine hoek van de zaagtand afwisselend naar links en rechts geslepen, waarbij de snijhoek kan variëren. Zodoende wordt de belasting van de afzonderlijke tanden gereduceerd. Dit leidt tot een rustig loopgedrag van het zaagblad en een langere standtijd. Een variant hierbij is het werken met een extra vlaktand. Deze ontlast de wisseltanden en zorgt voor een hoge en gelijkmatige looprust en een lange standtijd.

Vlaktand met fase

De vlaktanden zijn links en rechts afgeschuind en zagen afwisselend. Zodoende worden de afzonderlijke tanden ontlast. Dat leidt tot een gelijkmatige kwaliteit bij een lange standtijd. Deze tandvorm kan bijvoorbeeld ingezet worden voor sandwichpanelen waar een dunne staalplaat op zit.

Positieve en negatieve tanden

Positieve tanden zitten op zagen waarvan de motor onder het werkstuk zit, zoals bij paneelzagen en opdeelzagen. Negatieve tanden vinden we terug op zagen waarvan de motor boven het werkstuk zit, zoals bij afkortzagen en verstekzagen.

Verschil HW en DP

Verder is ook het verschil tussen de snijmaterialen van groot belang. Bij cirkelzaagbladen gaat het om HW (hardmetaal) en DP (diamant). Die laatste is uiteraard de hardste stof, hier varieert het werkgebied van hardhout en spaan- en vezelplaten tot sterk slijtende materialen zoals vezelcementplaten, vloerlaminaat of vezelversterkte kunststoffen (composieten). HW zaagbladen vinden dan weer voornamelijk een breed toepassingsgebied bij zachthout, plaatmaterialen en massieve kunststoffen.

Bepalen diameter zaagblad

Om de juiste diameter van het zaagblad te bepalen, werken fabrikanten met tabellen, waarbij de ideale diameter gekozen wordt in functie van drie variabelen: het te bewerken materiaal, de resulterende ideale tipsnelheid (de draaisnelheid van het blad) en het toerental van de machine.

Voor de spaanplaat ligt de ideale snijsnelheid bijvoorbeeld tussen de 60 en 80 m/s. Door deze te selecteren in de curve die de fabrikant meelevert, kan door eenvoudig een toerental te selecteren de bijhorende benodigde diameter geweten worden. Uiteraard is het ook mogelijk om omgekeerd te werken. Aan de hand van de diameter en de ideale tipsnelheid, kan het in te stellen toerental van de machine bepaald worden.

Bepalen doorvoersnelheid

Te snel doorvoeren geeft risico op beschadigde stukken, te traag doorvoeren zorgt voor oververhitting, verbranding en is weinig efficiënt. Om de ideale doorvoersnelheid te bepalen, geven fabrikanten de nodige informatie. Belangrijk is dat de stap per tand (tanddoorvoersnelheid) en aantal tanden meegenomen worden in de berekening. De leverancier van de snijgereedschappen weet meestal wel welk zaagblad geschikt is voor welke machine, maar het is aan u om de exacte applicatie door te geven.

Onderhoud en slijpen

Een zaagblad moet geslepen worden als de tanden wat bruiner worden en de tandranden rond en bot aanvoelen. Ook als de machine teveel stroom trekt, kan dat wijzen op problemen met het zaagblad. Een dalende afwerkingskwaliteit is eveneens een prima indicatie, net zoals het te veel druk moeten uitoefenen op het werkstuk. Tot slot kan er ook gewerkt worden met vaste intervallen -zoals na een zeker aantal stukken- om preventief tot vervanging over te gaan. Probeer aan de verleiding te weerstaan om verder te werken, want het risico stijgt op het kapot springen van de tanden. Vooral de afwerkingskwaliteit zal ondermaats zijn en met verloop van tijd verergeren. Belangrijker nog is dat te lang wachten ook het slijpen negatief beïnvloedt. Als de tanden al te ver ‘opgerond’ zijn, moet er ook meer materiaal weggenomen worden om de tanden weer in optimale vorm te krijgen.

Het aantal mogelijke herslijpbeurten hangt vooral af van de tandhoogte. Bij dit proces wordt het blad geslepen aan twee kanten, op de borst bij HW (binnenkant) en de rug (buitenkant) van de tand. Bij het slijpproces verdwijnt er dus zowel materiaal in de hoogte als in de dikte van de tand. Bij DP wordt op de omtrek geërodeerd en dus niet geslepen. Het kan dat een zaagblad compleet dezelfde eigenschappen heeft zoals diameter en aantal tanden, maar dat de tanddikte een pak minder is. Dat kan het aantal mogelijke slijpbeurten inperken, wat op termijn dus duurder uitvalt. 

Innovatie

Nieuwe legeringen voor het blad en voor de tanden zijn schering en inslag, waarbij gespeeld wordt met de onderlinge verhoudingen en materialen.

Ook op andere vlakken wordt bekeken wat er beter kan. Zo kunnen tefloncoatings helpen om roestvorming en opwarming tegen te gaan, de antikleeflaag zorgt ervoor dat spanen en hars doeltreffend afgevoerd worden wat de wrijving sterk verminderd. Dat zorgt voor een stabielere werking en een rechte zaagsnede.

Om trillingen tegen te gaan, bestaan er minieme gelaserde sleuven, die al dan niet opgevuld worden met polyurethaan. Zo kan ook de lawaaiproductie sterk gereduceerd worden. Deze zijn niet te verwarren met de ruimers, die dienen om houtschilfers te verwijderen bij het langszagen in massief hout. Zonder deze uitsparingen zou het hout teveel druk uitoefenen op het zaagblad, met een snelle opwarming van het blad en trillingen tot gevolg. Een andere benadering die gevolgd wordt om de geluidsproductie te reduceren is door bij de opbouw van de zaag zoveel als mogelijk de cirkelvorm te behouden.

Met dank aan Wood You, Leitz, Merlier Slijperij, Festool, Dewalt en Leuco