TIPS & TRICKS OM DE JUISTE SPUITAPPARATUUR TE KIEZEN

KIJK BIJ SPUITAPPARATUUR ALTIJD NAAR HET TOTALE KOSTENPLAATJE

Wat heeft een carrossier, naast lak, nodig om een wagen te overspuiten? Een persluchtinstallatie natuurlijk, met de nodige filters om de perslucht te zuiveren. En spuitpistolen, dat spreekt vanzelf. Daarnaast ook materiaal om die pistolen te reinigen. En last but not least, bekers, filters en ander materiaal om de lak klaar te maken voor de toepassing. In dit artikel zetten we een aantal vuistregels en tips op een rij die we sprokkelden bij vaklui uit de sector. Ze kunnen u helpen om oordeelkundig uw materiaal te kiezen.

DE MARKT

Twee trends bepalen de evolutie van de markt voor spuitapparatuur, mede als gevolg van de almaar strenger wordende regulering inzake vluchtige organische stoffen (VOS): een tendens naar lakken op basis van water i.p.v. solventen, en de opkomst van highsolidlakken die een afwerking met één spuitlaag toelaten. Dit is van belang bij de keuze van spuitapparatuur.

HOE DE JUISTE SPUITAPPARATUUR KIEZEN?

Laten we beginnen met de spuitpistolen. Wat zijn de criteria om een spuitpistool te kiezen?

Ten eerste: welke lak gebruik je? Iedere lakfabrikant heeft zijn eigen voorschriften inzake ingangsdruk, nozzle size (spuitkopgrootte) e.d. Bekijk goed de technische fiches en raadpleeg eventueel de technische dienst van de fabrikant of die van de aanbieder van verfspuitapparatuur.

Ten tweede: welke toepassing? Ga je primer spuiten, basecoat (basislak) of clearcoat (blanke lak)? Iedere toepassing heeft eigen kenmerken, met repercussies voor druk, luchtdebiet, verneveling, en dus voor het type pistool. Gouden regel: iedere toepassing vereist een specifiek pistool. Gebruik dus voor ieder een apart pistool.

Ten derde: de rentabiliteit. Hou daarbij het totale kostenplaatje in het oog, niet alleen de aanschafprijs. Goedkoop bij de start kan je in de kering duur komen te staan. We geven een voorbeeld.

Nogal wat carrossiers gebruiken een oud afwerkingspistool om primer te spuiten. Nu is het luchtdebiet van een afwerkingspistool hoger dan dat van een primerpistool, waardoor het solvent sneller verdampt, de verf droger op het oppervlak komt en te weinig vloeit. Dit geeft een korrelstructuur en een slechte hechting. Gevolg: je moet extra schuren. Je verliest tijd en geld. Bovendien staat de naald van een versleten pistool waarschijnlijk niet meer mooi in het midden van de nozzle (spuitmond), wat een vervormd spuitpatroon oplevert. Primers zijn bovendien abrasief, waardoor de nozzles sneller verslijten. De nozzles van een primerpistool zijn goedkoper dan die van een afwerkingspistool. Je hebt er dus alle belang bij om een aangepast primerpistool aan te schaffen.

Goedkoop is niet beterkoop

Ongeveer hetzelfde gebeurt met een (te) goedkoop primerpistool. Bij zo'n pistool is de verdeling van de verf niet homogeen. In plaats van een mooie ellips krijg je een patroon met in het midden een zwelling. Dat vertaalt zich in een dikteprofiel met in het midden een bult. Bij overlapping geeft dat een oppervlak dat even hobbelig is als een golfterrein. Ook hier verlies je tijd en geld door extra te moeten schuren. De moraal: de primer is als de fundering van een huis, daar staat of valt alles mee. Wat je denkt te besparen, betaal je dubbel en dik daarna aan verlies in tijd, kwaliteit, materiaal en tevreden klanten.

Solventgedragen of watergedragen?

Primers en clearcoat/vernis zijn meestal solventgedragen, terwijl basecoat veelal watergedragen is. Van overheidswege neemt - om redenen van milieu en gezondheid -- de druk toe om louter watergedragen producten te gebruiken. Kies bij voorkeur pistolen die beide aankunnen, zo kun je alle kanten uit.

Primerpistolen

Een goed primerpistool is solventbestendig en heeft een relatief laag luchtdebiet, zodat het solvent minder snel verdampt en de verf natter op het oppervlak komt. HVLP is daarom minder geschikt om primer te spuiten. Bij lagere uitgangsdruk worden de druppels te groot en riskeer je een sinaasappelstructuur, wat extra schuren met zich meebrengt. Qua nozzle size wordt 1,4 mm aangeraden voor nat-in-nat-toepassingen, 1,6 mm voor gewone primer en 1,8 mm voor grotere oppervlakken zoals truck en aanhangwagens.

Basecoatpistolen

Zo'n 80% van de basecoatfabrikanten gebruikt de HVLP-technologie. Raadpleeg dus de technische fiches van de lakken die je gebruikt. De nozzle size is afhankelijk van de viscositeit van de lak en ligt tussen 1,2 mm en 1,4 mm.

Clearcoatpistolen

Vanwege het risico op sinaasappelstructuur gebruik je liefst een pistool met een minder groot luchtdebiet en een uitgangsdruk van zo'n 1,4 bar (ingangsdruk 2 tot 2,2 bar). De gangbare nozzle size is hier 1,2 tot 1,3 mm.

Bekers

Hoewel bekers in aluminium of pvc nog veel gebruikt worden, zijn de wegwerpbekers met zeef aan een opmars bezig. De meerkost wordt gecompenseerd door de winst in tijd en de reductie van gevaarlijk afval (verfzeefjes en solventen).

DE PERSLUCHTINSTALLATIE

Een goede compressor is het hart van het spuitsysteem. Veelal worden tweetraps schroefcompressoren gebruikt, liefst van het olievrije type. Ten minste even belangrijk als de compressor zijn de kwaliteit en de doormeter van de toevoerslang naar de luchtdrukregelaar. Zorg voor een slang van ten minste 12,5 à 13 mm binnendiameter. Zo niet, bereik je niet het vereiste luchtdebiet. Voor grotere oppervlakken, zoals bij trucks, aanhangwagens e.d. wordt tegenwoordig ook soms een pomp (membraan of plunjer) gebruikt, in combinatie met aangepaste pistolen die geschikt zijn voor grote hoeveelheden verf.

Luchtbehandeling

Standaard bevat een persluchtinstallatie een water-/olieafscheider en een fijnfilter. Voor watergedragen verf voeg je daar het best nog een actieve koolstoffilter aan toe, liefst buiten de spuitcabine.

Luchtdrukregeling

De regelkraan met analoge manometer is nog altijd verkrijgbaar, maar maakt stilaan plaats voor een interne of opklikbare digitale drukmeter die een stuk kleiner, lichter en dus handiger is. Rekening houdend met de -slechte - gewoonte om het pistool bij het reinigen onder te dompelen in solvent, opteer je het best niet voor het ingebouwde type.

NIEUWIGHEDEN OP DE MARKT

Een van de toonaangevende fabrikanten brengt een pistool op de markt waarvan de spuitmond zodanig gevormd is dat een plastic verdeelring overbodig wordt. Er blijven geen vuildeeltjes meer hangen en het pistool kan beter gereinigd worden.

Spuiten met stikstof

Deze nieuwe technologie, die naadloos in de bestaande spuitinstallatie kan worden ingepast, verovert de wereld. Het toestel produceert stikstof (95%) uit de toegevoerde lucht. De stikstof wordt ook nog verwarmd (uitgangstemperatuur luchtkap: 20 °C) en bovendien geïoniseerd om statische elektriciteit tegen te gaan. Spuiten met stikstof i.p.v. lucht heeft diverse voordelen: minder turbulentie leidt tot minder overspray en dus een besparing op verf. Bovendien gebeurt het spuitwerk nu in de winter/zomer altijd tegen dezelfde temperatuur, wat een beter resultaat oplevert. 

Met dank aan VIP Tools en WSB Finishing Equipment

 

OVER HVLP EN ANDERE VERSTUIVINGSTECHNIEKEN

Oorspronkelijk werkten spuitpistolen met een vrij hoge druk (tot 3 bar). Ze produceerden veel overspray en zetten vrij weinig lak effectief op het te spuiten oppervlak, maximaal zo'n 40%. De rest kwam in de omgeving terecht en ... in de longen van de carrossier. Dat bracht de Amerikaanse overheid ertoe om nieuwe regels op te leggen: minder dan 1 bar druk aan de pistooluitgang en ten minste 65% effectieve verftransfer. Om daaraan tegemoet te komen, ontwikkelden de fabrikanten de HVLP-verstuivingstechniek. Dat staat voor High Volume Low Pressure, waarbij de lagere druk gecompenseerd wordt door een hoger luchtdebiet om de verf te vernevelen. Dat debiet wordt voornamelijk bepaald door de opbouw van de luchtkap. Ondertussen hebben de fabrikanten van pistolen diverse verstuivingstechnologieën ontwikkeld die ze, naast HVLP, onder verschillende namen in de markt zetten (Reduced Pressure, Low Volume Low Pressure, Trans-Tech, I-nozzle/O-nozzle, High Efficiency ...), maar altijd met het doel ten minste 65% verftransfer te realiseren. Let op: de term HVLP wordt nogal eens misbruikt, met name door webshops die pistolen tegen dumpingprijzen aanbieden.

 

TIP

Als je een spuitpistool kiest, voer dan een statisch spuitpatroon uit op een stuk papier vanop 18 cm afstand. Spuit gedurende drie tellen. Je moet een mooie ellips krijgen, die naargelang spitser (een 'I') of ronder (een 'O') is. Draai nu je spuitkap 90° en spuit weer drie tellen onder het eerste patroon. Zo zie je of de verdeling van de verf overal dezelfde is. Zet de datum op het papier, herhaal de oefening na drie maanden en kijk naar het verloop van het spuitpatroon. Afhankelijk van de gebruiksintensiteit moet je je nozzle om de zes maanden à twee jaar vervangen.