Keuze juiste spuitapparatuur almaar complexer

Veranderende markt vergt steeds meer (basis)kennis

De markt van carrosserie-spuitapparatuur is aan verandering onderhevig, niet alleen door allerhande innovaties, maar ook en vooral doordat de veiligheids- en milieueisen steeds strenger worden. Voor een efficiënte bedrijfsvoering is het zaak de juiste keuzen te maken uit de veelheid aan (rand)apparatuur en accessoires die een carrossier tegenwoordig ter beschikking staat. Het is dan nuttig te weten waarop de juiste keuzen dienen te worden gebaseerd.

Veranderende markt

Om een carrosserie te beschermen, kan het oppervlak daarvan worden geverfd, gelakt of ge(poeder)coat waardoor er als het ware een barrière ontstaat tussen de buitenlucht en het metaal. Dit is hierdoor bestand tegen corrosie, diverse chemische verbindingen, weersinvloeden en – tot op zekere hoogte − krassen.

Van primair belang daarbij is de te gebruiken lak en de keuze van de spuittechniek. Voor het spuitwerk zijn nodig: een persluchtinstallatie voorzien van filters om de perslucht te zuiveren, spuitpistolen met toebehoren en materiaal om deze te reinigen.

Het oordeelkundig kiezen van het benodigde materiaal vergt de nodige kennis, zeker nu de veiligheids- en milieueisen steeds strenger worden. Voor een efficiënte bedrijfsvoering is het zaak uit de veelheid aan apparatuur en hulpmiddelen de juiste keuze te maken. Dit bevordert de kwaliteit van het spuitwerk, voorkomt nabehandeling en maakt het proces rendabeler.

Apparatuur

Voor een carrosseriebedrijf ligt met het oog op de kwaliteit, het aantal voertuigen en de benodigde doorstroming een verfspuitsysteem voor de hand. Het hart daarvan is de compressor die in staat is een constante werkdruk en voldoende perslucht te leveren. Het bijbehorende drukvat moet een inhoud hebben van minimaal 400 liter. Voor een mooie verfverneveling en optimaal spuitresultaat is, afhankelijk van het type lak, een werkdruk van circa 2 bar op de verfspuit raadzaam.

Spuitwerk vergt technisch inzicht én productkennis

Spuitwerkzaamheden vinden doorgaans plaats in een spuitcabine, dit om de spuiter en de rest van de werkplaats te beschermen en te (kunnen) zorgen voor optimale werkomstandigheden. Standaard bevat een persluchtinstallatie een water-/olieafscheider en een fijnfilter.

Bij watergedragen producten is het positioneren van een filter met actieve koolstoffilter een must. Na het spuiten volgt een geconditioneerd droogproces, nodig om te komen tot een goede hechting en afwerking van de deklaag.

Spuittechnologie

Er zijn tegenwoordige diverse spuittechnologieën voorhanden.

HVLP-spuiten

HVLP staat voor High Volume Low Pressure. De combinatie van lage luchtdruk (maximaal 0,7 bar) en hoge luchtvolumes leidt tot iets grotere materiaaldruppels, waardoor de hoeveelheid spuitnevel geringer is, de lak goed kan vloeien en deze niet té snel droogt. HVLP wordt meestal gebruikt voor (waterverdunbare) basecoats.

RP-spuiten

Bij RP − Reduced Pressure – is er sprake van een gereduceerde druk ten opzichte van conventioneel hogedrukluchtspuiten. Door de geringe deeltjesgrootte leent RP zich het best om blanke lakken te spuiten. Ook hoogvisceuzere materialen als high builds en industriële coatings zijn vanwege de hogere druk met RP beter spuitbaar (meer kracht aanwezig voor de verneveling).

Spuiten met stikstof

Spuiten met stikstof in plaats van met lucht leek een geschikt alternatief, maar lakexperts zijn daarvan teruggekomen. Onderzoek wijst namelijk uit dat er qua verneveling geen significant verschil bestaat tussen het gebruik van zuurstof, perslucht of stikstof.

De voordelen – minder overspray, minder kans op zakkers door verwarming en ionisatie – blijken echter niet op te wegen tegen een belangrijk nadeel: een ruwer oppervlak door de snellere droging als gevolg van de verwarmde verflucht.

De gebruikte laksoort

Gedurende het spuitproces worden in de verschillende stadia diverse laksoorten gebruikt, elk met specifieke eigenschappen.

Primer

Een primer of grondverf is een solventbestendig voorbehandelingsmiddel waarmee de ondergrond wordt voorbereid op een volgende verflaag. Doorgaans zijn het complexe chemische mengsels. Het feit dat een primer abrasief is − een schurende werking heeft − maakt dat de spuitmond (nozzle) van het verfpistool sneller slijt dan bij de overige verfsoorten.

1K Autolak

Deze lak kan in elke gewenste kleur worden gemaakt op basis van de kleurcode/kleurnaam van het voertuig of aan de hand van een voorbeeld. Het maakt daarbij niet uit of het gaat om een effen, een parelmoer of een metallic kleur. Uitharding vindt plaats door het verdampen van de oplosmiddelen. 1K lak hecht in vergelijking met 2K lak minder goed op bepaalde ondergronden en de glans is minder mooi.

2K Autolak

Deze lak bestaat uit twee componenten: een kleurlak en een verharder. De 2K lak wordt hard door de chemische reactie tussen beide. Doordat het uitharden sneller verloopt dan bij 1K lak, worden oneffenheden voorkomen en wordt geen stof aangetrokken door het snelle drogen (sneller dan bij 1K lak).

Blanke lak

Deze lak – ook wel aangeduid als clearcoat, transparante lak of vernis – zorgt bij een reeds opgebrachte kleur voor een optimale glans en bescherming. Men onderscheidt:

• 1K blanke lak: niet bestand tegen brandstof en de meeste chemicaliën;
• 2K MS (medium solid) blanke lak: tot op zeker hoogte bestand tegen brandstof en chemicaliën;
• 2K HS (high solid) blanke lak: deze is brandstof- en chemiebestendig en heeft een hoog vulvermogen.

Metallic lak

Een metallickleurlak bestaat uit meerdere lagen: een blanke lak, de kleur, de topcoat met metaalflakes en soms een blanke lak als beschermlaag. Voor het verwerken van de metaalflake is een hoogwaardige hars nodig. Deze zorgt er onder meer voor dat metallic lak veelal sterker is dan "normale" lak. Wel is de hars moeilijk(er) te repareren.

Primers en blanke lak zijn meestal solventgedragen, de overige laksoorten veelal watergedragen. Aangezien steeds meer landen om milieutechnische redenen overgaan op watergedragen en highsolidproducten − verfsoorten waarbij het oplosmiddelgehalte lager ligt dan bij conventionele verf – is het raadzaam spuitpistolen te kiezen die zowel geschikt zijn voor solvent- als voor watergedragen lak.

Het spuitpistool

Bouw

Er zijn in principe twee typen verfspuiten: met een bovenbeker − de meest gebruikte variant − en met een onderbeker. Deze afschroefbare bekers bevatten de lak waarmee er wordt gespoten. Bij een standaarduitvoering heeft de beker een inhoud van 600 ml (zie ook de tabel). Steeds vaker worden de bekers van aluminium of pvc vervangen door wegwerpbekers voorzien van een zeef.

Bij een airless verfspuit – in gebruik binnen de Commercial Vehicles (CV)-sector, niet in de Car Refinisch (CR)-sector − wordt de verf onder hoge druk variërend van 150 tot 250 bar en zonder luchtmantel door een spuitopening geperst. De daarbij optredende verneveling is fijner naarmate de opening kleiner is. Er is ook een variant leverbaar die werkt op stroom. Het rendement daarbij is hoog omdat er voor een goede afwerking relatief weinig verf nodig is.

Typen pistolen

Elke fase van het spuitwerk kent zijn eigen spuitpistool:

• een primerpistool, dit heeft een relatief laag luchtdebiet, zodat het solvent minder snel verdampt en de verf natter op het oppervlak komt;
• een basecoatpistool voor het verwerken van basislak: bij 80% van de leveranciers is dit type pistool gekoppeld aan de HVLP-technologie;
• een clearcoatpistool voor het verwerken van blanke lak: zoals gezegd, geeft de RP-techniek hier het beste resultaat;
• een HVLP-pistool, geschikt voor de HVLP-technologie;
• een LVLP-pistool, geschikt voor de LVLP-technologie.

De veelheid aan spuitapparatuur maakt de keuze moeilijker

Reiniging

Het reinigen van een verfspuitpistool gebeurt met een A-klasse-spoelthinner − een regeneraat veroorzaakt (mogelijk) oxidatie van metalen spuitonderdelen – of een watergedragen ontvetter. Verder is het van belang ook de naald, de nozzle en luchtkap goed door te blazen, vuil te verwijderen en het spuitpistool te voorzien van pistoolvet zonder siliconen. Tijdens de schoonmaakwerkzaamheden is het zaak altijd goede persoonlijke beschermingsmiddelen te dragen.

Het spuitbeeld

Een mooi spuitbeeld wordt verkregen door een combinatie van de juiste verf in een juiste verdunning en een passende spuitdruk, spuitopening, spuitafstand en spuitsnelheid. Die afstemming vergt de nodige ervaring. Met name de spuit- of sproeieropening (nozzle) is van grote invloed, doordat deze de overspray minimaliseert.

Voor de grootte van de opening geldt: hoe groter de nozzle, hoe groter de hoeveelheid verf en hoe dikker deze kan zijn. Elke soort lak kent zijn eigen nozzle-opening: voor primers is dat 1,5 tot en met 2 mm; voor 2K lakken 1,1 tot en met 1,4 mm; voor basis- en kleurlakken 1,2 tot en met 1,4 mm en voor waterbasislakken 1,2 tot en met 1,4 mm.

De grootte van de spuitopening is ook van invloed op de beheersbaarheid van het pistool. Ervaren spuiters werken bij voorkeur met een grote opening, minder ervaren collega's geven de voorkeur aan meer controle en dus een kleinere tip. Bij een airless verfspuit geldt verder nog dat naarmate een spuittip slijt, de spuitbreedte afneemt, waardoor er meer spuitbewegingen nodig zijn.

Ook komt er meer verf uit het pistool, resulterend in hogere materiaalkosten en een verhoogde kans op zakkers. Verder bestaat de mogelijkheid dat het maximumdebiet van de spuitmachine wordt overschreden. Reden te over dus om de spuittip tijdig te vervangen.

Met dank aan Educam, Inplasco, WSB Finishing Equipment

Vluchtige organische stoffen 

Vluchtige organische stoffen
Een van de zaken waar men uit oogpunt van milieueisen steeds vaker mee te maken krijgt, is (de noodzaak tot) het terugdringen van het gebruik van vluchtige organische stoffen (VOS), een groep van koolwaterstoffen die bij kamertemperatuur gemakkelijk verdampen. Het zijn componenten van onder meer brandstoffen en oplosmiddelen, waaronder benzine, verf, inkten, lijmen en reinigingsmiddelen. Behalve stankoverlast kunnen ze door inademing klachten veroorzaken als hoofdpijn, vermoeidheid en irritatie van de neus, keel en ogen.