Staar je niet blind op weinigzeggende cijfers bij keuze van ponsmachine

Flexibiliteit afhankelijk van veel factoren

Bij ponsmachines zeggen cijfers niet alles. Zo mag je er bijvoorbeeld niet van uitgaan dat je met 40 gereedschappen automatisch meer vormen kan ponsen dan met 20, net zomin als een snelle toolwissel garant staat voor een snelle ponsmachine. Flexibiliteit, snelheid en productiviteit hangen van zo veel meer parameters af. In dit artikel willen we je een idee geven van de complexiteit en de veelheid aan factoren die spelen.

 

twee factoren die spelen

1. Flexibiliteit

In het tijdperk van lasersnijden moet een ponsmachine het hebben van flexibiliteit. Door met gereedschappen te werken ontstaat een heel waaier aan mogelijkheden. Wil je voornamelijk gaten en eenvoudige vormen ponsen, of is het ook van belang dat je kan tappen, omvormen, doordrukken en zelfs plooien? Moet dat allemaal krasvrij? Mag er genibbeld worden? Enzovoort. Je merkt meteen dat je goed moet weten welke toepassingen je in huis hebt vooraleer je de juiste combinatie kunt kiezen tussen standaardgereedschappen, multitools en specials à la rolling pinchers en wilson wheels. Dan rest nog de vraag of de tools ook indexeerbaar moeten zijn, om nóg flexibeler te kunnen werken. Daar komen we straks op terug.

2. Snelheid

De snelheid is een al even complex verhaal. Om te beginnen: is een ponsmachine wel de beste keuze? Misschien is de combinatie met een hoekschaar of met een laser wel meer aangewezen? Eens die knoop is doorgehakt moet je, naast aspecten als wisseltijd en positioneersnelheid van de assen, weten hoe snel je gereedschap indexeert, de strokelengte speelt een rol en bij een turret is er nog de factor van de rotatiesnelheid. En hoe lang duurt het om een gereedschap te koppelen en te ontkoppelen? In het bredere perspectief van de productiviteit moet je ook de efficiëntie en de manier van het nesten meenemen en ook de software heeft een belangrijke vinger in de pap. Niet alleen optimaliseert die de plaatsing van de gereedschappen in het magazijn, de sturing zal ook de efficiëntste route berekenen.

Lees verder onder de foto...

 

Automatisatie

Toch worden nog altijd standaloneponsmachines verkocht. Enerzijds aan kleinere bedrijven die de volumes, het kapitaal of de footprint missen om te automatiseren, anderzijds zijn er ook bedrijven met een eigen product die omwille van de flexibiliteit een ponsmachine in huis willen. Automatisering krikt vooral de productiviteit op, eerder dan dat ze voor meer flexibiliteit zorgt. Je kan er zo ver in gaan als je zelf wil, afhankelijk van je behoefte. Misschien goed om weten, zeker als dit nieuw terrein is: sommige fabrikanten werken modulair. Dat wil zeggen dat je gaandeweg steeds verder kan gaan met dezelfde machine. Bij andere is de standaardmachine al plug and play. Met andere woorden, alles is op automatisering voorzien. De beslissing tot automatiseren kan bij ponsmachines van die fabrikanten dus ook later vallen.

Automatisch beladen en ontladen door middel van een robot, vacuümzuigers- of elektromagneten is de meest eenvoudige invulling van automatiseren. Om dubbele platen te vermijden, hebben de fabrikanten nog de optie van spreidmagneten achter de hand. Na het be- en ontladen is het automatisch uitsorteren in bakken, op pallets of wagensystemen de volgende stap. Het skelet wordt weggenomen met een grijper of verdwijnt via een zijklep. Verschroten is nog een andere mogelijkheid. Eventueel kunnen de geponste stukken via cassettes terug naar het platenmagazijn voor verdere bewerking, ook een mogelijkheid met het oog op een nachtelijke productie. Boven al deze schakels kan je als kers op de taart een centraal systeem zetten dat de opdrachten uit het ERP-systeem haalt om de volledige productie van de stukken te beheren, in lijn met wat we Industrie 4.0 noemen.

Lees verder onder de foto...

 

Grotere magazijnen

Het feit dat gereedschapsmagazijnen almaar groter worden, wijst er toch op dat steeds meer klanten voor een automatisering kiezen. Een groot gereedschapsmagazijn wordt namelijk vaak gecombineerd met een automatische gereedschapswisselaar en een platenmagazijn zodat je de nacht door kan produceren. Dan heb je logischerwijs meer en een grotere variatie aan tools nodig. De productiewinst is duidelijk. Bovendien biedt een extern gereedschapsmagazijn de mogelijkheid om de tools te onderhouden terwijl de machine aan het ponsen is. In een geautomatiseerde omgeving is stilstand dodelijk. Het kan natuurlijk ook zijn dat je door de variatie aan jobs gewoon behoefte hebt aan veel verschillende gereedschappen. Dan draagt het gereedschapsmagazijn bij tot de flexibiliteit van je ponsmachine.

Aantal gereedschappen

Tegenwoordig heb je magazijnen tot 600 gereedschappen en als je werkt met verschillende externe magazijnen en een robot op een lineaire track die de tools in een gereedschapswisselaar laadt, kan je schier oneindig uitbreiden. Bij sommige fabrikanten kan de wisselaar zelfs verschillende ponsmachines tegelijk bedienen. Maar verkijk je niet op het zuivere aantal. In vergelijking met turret­machines zul je zien dat de singlehead-types vaak iets minder gereedschapscassettes hebben. Dat heeft te maken met de indexeerbaarheid van de tools. Doordat bij single-head-types de tools in de kop zelf worden opgenomen, zijn bij dat soort ponsmachines alle gereedschappen sowieso indexeerbaar. Bij een turret is dat niet automatisch het geval, om gereedschappen te laten draaien zijn specifieke indexeerbare stations nodig. Maar als je daarin wil investeren, is het dus ook bij turrettypes mogelijk (toch minstens al bij één fabrikant) om alle gereedschappen te indexeren. De vraag is ook: hoeveel gereedschappen heb je nodig voor één job? Omdat dit heel erg toepassingsafhankelijk is, valt daar moeilijk een cijfer op te plakken, maar gemiddeld gesproken kom je in het geval van een turret met 50 à 60 tools al een heel eind.

Toolwissels

Hoewel het slechts een van de factoren is die mee de productiviteit bepalen, moeten we ook eens kijken naar hoe snel al deze tools gewisseld kunnen worden. Van de fabrikanten krijgen we cijfers die variëren van 0,3 tot 8 seconden. Een paar bedenkingen daarbij. Ten eerste is het van belang om te weten of men het over multitools dan wel standaardgereedschappen heeft, want wisselen gaat bij die laatste veel trager. Ten tweede en misschien nog belangrijker: rekent men daar de reistijd bij, dat is de tijd die nodig is om de pons te slaan, te ontkoppelen, te wisselen, te koppelen en opnieuw te slaan? Appels met appels vergelijken, noemt men dat. Algemeen kunnen we stellen dat het wisselen van een ponsgereedschap bij een singlehead iets langer duurt dan bij een turret. Dat heeft te maken met de opname in de ponskop versus het ponsen vanuit de trommel zelf. Een en ander wordt natuurlijk wel gecompenseerd doordat de rotatieve gereedschappen ervoor zorgen dat er minder wissels nodig zijn.

Besluit

Bij het ponsen lopen de oplossingen van de fabrikanten wat verder uit elkaar dan bij het lasersnijden. Het komt er dus op aan om je behoeften goed in kaart te brengen en daarna uit te zoeken welke oplossing daar het best bij aansluit. Bekijk daarbij het volledige plaatje en laat je niet al te zeer leiden door ‘makkelijke’ parameters als de wisseltijd of de tool­capaciteit. De puzzel is complexer dan dat en bovendien drukken niet alle naakte cijfers hetzelfde uit.

 

Met dank aan: Amada, Haco, LVD, Metanox (Euromac en Salvagnini), PrimaPower en V.A.C. Machines (Trumpf).